Nederland werd afgelopen jaar doorlopend geconfronteerd met digitale aanvallen. Deze aanvallen werden uitgevoerd door landen met een offensief cyberprogramma tegen ons land, waaronder Rusland, Iran en Noord-Korea. China vormt “de grootste dreiging voor de Nederlandse economische veiligheid”.
Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in haar jaarverslag over 2022 (1).
De veiligheidsdienst verkondigt in haar jaarverslag geen prettige boodschap. “Steeds meer landen in de wereld hebben offensieve cyberprogramma’s en zetten die in met soms grote brutaliteit. Dat bedreigt onze veiligheid, economische voorspoed en manier van leven”, aldus Erik Akerboom, de directeur-generaal van de AIVD.
De Russische invasie in Oekraïne laat goed zien dat president Poetin bereid is om alles op alles te zetten om internationale verhoudingen naar zijn hand te zetten. Daarvoor gebruikt hij niet alleen vuurwapens, maar ook desinformatie.
“Het land [Rusland, red.] zegt in ‘informatie-oorlog’ met het Westen te zijn en gebruikt daarvoor onder meer staatsmedia, bekende Russen, opiniemakers, websites, veteranen, bloggers en inwoners uit de Donbas om het eigen narratief te versterken en critici in een kwaad daglicht te plaatsen”, zo schrijft de AIVD. Russische inlichtingendiensten versterken deze verhalen, met als doel om de publieke opinie en besluitvorming in Westerse landen te manipuleren.
Daarnaast schrijft de AIVD: “De heimelijke beïnvloedingsactiviteiten zijn vooral gericht op grotere Europese landen. Maar omdat het om bondgenoten gaat, raakt het ook Nederlandse belangen. En de gevolgen van Russische heimelijke beïnvloeding in het buitenland kunnen overwaaien naar Nederland.”
De AIVD en diens militaire tegenhanger de MIVD doen er alles aan om deze dreiging het hoofd te bieden. Zo zijn het afgelopen jaar in de EU meer dan 350 Russische inlichtingenofficieren tot persona non grata verklaard en het land uitgezet, waaronder 17 Russische diplomaten in ons land. In het jaarverslag lezen we dat de AIVD verhinderde dat een Russische spion stage kon lopen bij het Internationaal Strafhof (ICC).
Naast spionage gebruikt Rusland ook cyberaanvallen om Westerse landen dwars te zitten. “Rusland probeerde door digitale spionage onder meer een beeld te krijgen van Oekraïense politieke en militaire besluiten, Oekraïense troepenbewegingen en communicatie tussen legeronderdelen. Rusland probeerde ook door digitale spionage rekruten van het Oekraïense leger te identificeren. Bovendien lijkt Rusland meer bereid digitaal te spioneren bij landen die Oekraïne steunen”, zo staat er in het jaarverslag.
De keerzijde van deze medaille is dat de veiligheidsdiensten potentiële doelwitten van (Russische) hackers in ons land weerbaarder maken. De AIVD en MIVD hebben afgelopen jaar meerdere digitale operaties van Russische inlichtingen- en veiligheidsdiensten verstoord. Ze beschouwen de acties van Russische diensten als een bedreiging voor de nationale veiligheid van ons land.
Nederland werd vorig jaar continu bestookt met cyberaanvallen, zo stelt de AIVD. De gevaren daarvan mogen niet onderschat worden. Bij dergelijke aanvallen lopen we het risico dat waardevolle en gevoelige informatie in de verkeerde handen belandt.
Daarnaast proberen staatshackers persoonsgegevens van burgers en prominente figuren buit te maken, of onze vitale infrastructuur te verzwakken. “Verstoring of zelfs uitval daarvan kan leiden tot maatschappelijke ontwrichting en grote economische schade”, benadrukt de AIVD. De Nederlandse ICT-infrastructuur is geliefd bij statelijke actoren, omdat deze van hoge kwaliteit, snel en stabiel is.
Spearphishing of een supply-chain attack is vaak het startpunt van een cyberaanval. De aanvallers proberen een medewerker te verleiden om een met malware besmette bijlage te downloaden. De payload zorgt ervoor dat ze toegang krijgen tot het netwerk en vertrouwelijke gegevens. Bij een supply-chain attack of ketenaanval misbruiken hackers een kwetsbaarheid in veelgebruikte software om het interne netwerk van andere bedrijven en organisaties binnen te dringen.
Het land dat de grootste dreiging vormt voor de economische veiligheid van Nederland, is volgens de AIVD China. “Onder Xi Jinping is de nadruk steeds meer komen te liggen op een antiwesterse houding en het benadrukken van een communistische ideologie met Chinese karakteristieken, die ook in het buitenlands beleid tot gelding moet worden gebracht”, schrijft de veiligheidsdienst.
Een internationaal onderzoekscollectief van journalisten ontdekte dat Chinese onderzoekers deelnemen aan Europese onderzoeksprogramma’s over nanotechnologie, halfgeleiders, quantumcomputers en kunstmatige intelligentie. De kennis die ze daarbij opdoen nemen ze mee naar huis en spelen ze door aan onderzoekscentra als de National University of Defense Technology (NUDT).
Omdat veel van dergelijke hoogwaardige technologische kennis in ons land aanwezig is, moeten we goed oppassen en alert zijn. Niet alleen in de academische wereld, maar ook op economische vlak. “China maakt zowel gebruik van legitieme investeringen, bedrijfsovernames en academische samenwerking, als van illegitieme (digitale) spionage, insiders, heimelijke investeringen en illegale export. Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en wetenschappers zijn daarvan regelmatig het slachtoffer.”
Chinese inmenging bedreigt niet alleen de kennisveiligheid van Nederlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen, maar ook het vermogen van bedrijven om geld te verdienen. “Nederlandse technologie die voor vreedzame doelen is ontworpen, kan worden gebruikt voor onderdrukking of oorlogsvoering”, aldus de AIVD.
https://www.aivd.nl/actueel/nieuws/2023/04/17/dreigingen-tegen-de-democratische-rechtsorde-tellen-op
