De Consumentenbond en Stichting Take Back Your Privacy dagvaarden TikTok. Het Chinese sociale geeft volgens de consumentenorganisaties niets om de privacy van kinderen. Ze eisen dat het platform stopt met het verzamelen van persoonsgegevens van kinderen, alle verzamelde data vernietigt en een schadevergoeding betaalt. Dat schrijven de Consumentenbond en Stichting Take Back Your Privacy in een gezamenlijke persverklaring.
In juni kondigden de belangenorganisaties aan dat ze overwogen om een rechtszaak te starten tegen TikTok. Het sociale netwerk van het Chinese ByteDance vergaarde naar eigen zeggen onrechtmatig data van Nederlandse kinderen. Daarbij gaat het om geboortedata, telefoonnummers en e-mailadressen, maar ook bijzondere persoonsgegevens als seksuele voorkeuren, religieuze overtuiging en biometrische gegevens (gezichtsherkenning). Deze gegevens gebruikt het platform om persoonsgerichte advertenties aan te bieden, maar ook voor eigen commerciële doeleinden. Zo staat er in de algemene voorwaarden dat TikTok video’s van content creators mag gebruiken om reclame te maken voor haar platform, zonder dat het hiervoor een vergoeding hoeft te betalen.
Sandra Molenaar, directeur van de Consumentenbond, omschreef deze praktijken als ‘pure uitbuiting’. “Het bedrijf verdient honderden miljoenen per jaar over de ruggen van kinderen. En dat terwijl de privacywet juist voorschrijft dat kinderen extra beschermd zouden moeten worden. Maar daar heeft TikTok lak aan. Het verzamelt stiekem toch allerlei privégegevens van kinderen en gebruikt die voor advertenties, waar het bakken met geld mee verdient. TikTok heeft kinderen tot een product gemaakt”, aldus Molenaar.
De Consumentenbond en Stichting Take Back Your Privacy eisten dat TikTok per direct stopte met het onrechtmatig verzamelen van persoonsgegevens van (Nederlandse) kinderen. Tevens moest het Chinese sociale netwerk 1,5 miljard euro compensatie betalen voor de inbreuk op de rechten van Nederlandse kinderen. Tot slot wilden de organisaties dat alle illegaal verzamelde gegevens zouden worden vernietigd.
De afgelopen maanden hebben de Consumentenbond en TikTok over en weer gesprekken met elkaar gevoerd over de privacy van kinderen op het platform. Deze gesprekken liepen echter uit op niets. De Bond ziet daarom nog maar één uitweg: een rechtszaak aanspannen.
“TikTok heeft op schandalige wijze misbruik gemaakt van soms nog hele jonge kinderen. Het heeft ze misleid, hun privacy geschonden en over hun rug grove winst gemaakt. Pure uitbuiting, die gecompenseerd moet worden. En wel op een manier die ook afschrikkend werkt voor andere bedrijven die hetzelfde doen”, zo vertelt Molenaar.
Frederieke van der Jagt, voorzitter van Stichting Take Back Your Privacy, is eveneens van mening dat TikTok de privacy van kinderen niet serieus neemt. “TikTok blijft de privacy van kinderen opofferen om winst te maken. En dat gedrag is nog kwalijker doordat kinderen tijdens de lockdown geïsoleerd zijn geraakt en ze meer dan ooit gebruik zijn gaan maken van TikTok.”
De belangenorganisaties stellen dat anderhalf miljoen kinderen in Nederland gedupeerd zijn van de praktijken van TikTok. Daarom stappen ze naar de rechter en eisen ze dat het sociale netwerk een schadevergoeding van 2 miljard euro betaalt. Ze komen tot dit bedrag door alle gedupeerden een vast bedrag toe te kennen. Daarbij denken ze aan de volgende bedragen:
500 euro voor elk kind dat jonger was dan 13 toen het de app begon te gebruiken;
250 euro voor elk kind dat 13, 14 of 15 was toen het de app begon te gebruiken; en
000 euro voor elk kind dat 16 of 17 was toen het de app begon te gebruiken.
Verder moet TikTok stoppen met het verzamelen van persoonsgegevens van kinderen en alle illegaal verzamelde data vernietigen. Tot slot vragen de Consumentenbond en Stichting Take Back Your Privacy aan consumenten die de actie steunen om zich aan te melden. Ruim 11.500 mensen hebben dat inmiddels gedaan.
De Consumentenbond en Stichting Take Back Your Privacy zijn niet de enige maatschappelijke organisaties die een vuist vormen tegen TikTok. Stichting Onderzoek Marktinformatie (SOMI) diende begin juni een schadeclaim van 1,4 miljard euro in tegen TikTok wegens het op grote schaal overtreden van Europese privacy- en consumentenwetgeving. Ook voldoet het platform naar eigen zeggen niet aan de transparantieverplichtingen die voortvloeien uit de AVG. Zo is het platform niet duidelijk over welke gegevens ze verzamelt en voor welke doeleinden ze deze data gebruikt. Hierdoor worden kinderen beperkt in het uitoefenen van hun rechten.
“Het lijkt vaak leuk en onschuldig, maar TikTok is gewoon een profielen- en advertentiemachine”, aldus advocaat Douwe Linders. “SOMI heeft een sterke zaak en wij zullen vechten voor de belangen van haar achterban. Maar een reus als TikTok zal zich niet snel gewonnen geven. We moeten een lange adem hebben en zorgvuldig te werk gaan.” SOMI zegt dat 64.000 ouders verspreid over heel Europa zich bij hen hebben gemeld.
