De Europese Commissie heeft nieuwe richtlijnen opgesteld om het toerisme en de transportsector weer op gang te brengen. Eén van de adviezen gaat over corona-apps. Het dagelijkse bestuur van de EU zegt dat deze apps niet alleen in eigen land operationeel moeten zijn, maar ook als je de grens overgaat. Daarnaast mogen overheden hun burgers niet verplichten om de app te installeren. Dat staat in de richtlijnen die de Europese Commissie woensdag heeft gepubliceerd.
Vanwege het coronavirus liggen de meeste verkeersstromen stil. Er is nauwelijks import en export, vakanties worden geannuleerd, vliegtuigen staan aan de grond, er zijn aanzienlijk minder personenauto’s op de weg en de meeste landen houden momenteel strenge controles aan de grens. Vrij verkeer van personen en goederen, twee belangrijke pijlers waarop de EU is gebouwd, moeten tijdelijk plaatsmaken in de strijd tegen het coronavirus.
Vroeg of laat moeten de verkeersstromen weer op gang komen om de economie weer op gang te helpen en het toerisme een stimulans te geven. Woensdag werd duidelijk dat diverse Europese lidstaten overwegen om de buitengrenzen weer open te gooien. Landen als Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk doen dat vanaf half mei of begin juni. De grens tussen Duitsland, Polen en Tsjechië blijft voorlopig nog dicht. Landen aan de Middellandse Zee zoals Spanje en Italië houden de boel eveneens nog een tijdje op slot.
Om de transport- en toerismesector op weg te helpen, heeft de Europese Commissie richtlijnen opgesteld. Daarin somt ze allerlei maatregelen op die branches kunnen nemen om op een verantwoorde en veilige manier weer langzaam open te gaan. Het aantrekkelijker maken van vouchers voor geannuleerde vluchten, gezondheidsprotocollen voor hotels, subsidies voor kleine ondernemers in de toeristische sector, marketing voor toeristische trekpleisters: de Europese Commissie verstrekt over allerlei terreinen adviezen om ondernemers en vakantiegangers op weg te helpen.
Eén van de adviezen gaat over corona-apps. De Commissie is geen tegenstander van het inzetten van apps om het coronavirus in te dammen. Wel pleitte ze voor een gezamenlijke, gecoördineerde aanpak. Daar is het nooit van gekomen: ieder land ontwikkelt zijn eigen app om de pandemie te bestrijden.
Wat de Europese Commissie aanraadt, is dat de apps niet ophouden met functioneren zodra gebruikers de grens overgaan. Cross-border interoperability heet dit ook wel. Alleen dan ontvangen gebruikers een waarschuwing als ze binnen de EU reizen en in contact zijn geweest met iemand die besmet is met het virus. Het mag daarbij niet uitmaken welke app je gebruikt. Voor ontwikkelaars en overheden heeft de Commissie richtlijnen opgesteld hoe ze interoperabiliteit kunnen inbouwen in een corona-app. Tevens heeft de Commissie een toolbox laten ontwikkelen waar app-ontwikkelaars mee aan de slag kunnen.
Een andere randvoorwaarde die de Europese Commissie aan corona-apps stelt, is dat burgers ze vrijwillig mogen gebruiken. Downloaden en installeren van deze apps mag niet van bovenaf opgelegd worden. Lidstaten moeten open en transparant zijn over hoe de app werkt, welke data deze verzamelt en hoe deze gegevens beveiligd worden. Corona-apps mogen in de ogen van de Commissie alleen anoniem verzameld worden.
Een laatste eis die de Europese Commissie aan de apps stelt, is dat ze met bluetooth werken. Waarom ze dit zo belangrijk vindt, laat ze in het midden. Verreweg de meeste corona-apps die beschikbaar zijn of ontwikkeld worden, werken met deze technologie. Smartphones versturen constant een bluetoothsignaal. Als deze wordt opgepikt door een andere mobiele telefoon die in de buurt is en het signaal is lang en sterk genoeg, dan wordt dit als een contactmoment geregistreerd in een digitaal logboek. Dit gebeurt aan de hand van geanonimiseerde ID’s, ook wel een ‘digitale handdruk’ genoemd. Als blijkt dat iemand besmet is met het coronavirus en jij in de afgelopen tijd in aanraking bent geweest met deze persoon, krijg je via de app een waarschuwing.
Beveiligingsdeskundigen, ICT-experts en privacyactivisten zijn niet allemaal overtuigd van het feit of bluetooth het geschikte middel hiervoor is. Privacydeskundige Bruce Schneier vertelde onlangs dat er veel haken en ogen zitten aan het gebruik van bluetooth. Zo is het mogelijk dat mensen van de app een waarschuwing krijgen dat ze mogelijk besmet zijn terwijl dat niet het geval is (false positive). Andersom kan ook: gebruikers ontvangen dan geen melding dat ze besmet terwijl ze die wel hadden moeten krijgen (false negative).
De belangengroep Bits of Freedom uitte eerder deze week hun zorgen over de corona-app die minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge laat ontwikkelen. De minister is niet transparant over het ontwikkelingsproces van de app, de effectiviteit ervan staat niet buiten kijf, de externe deskundigen die de minister adviseren vormen geen afspiegeling van de Nederlandse samenleving en de minister heeft zonder om advies te vragen al diverse belangrijke knopen doorgehakt. Om die reden ziet de belangenorganisatie af om deel uit te maken van de begeleidingscommissie die minister De Jonge over de app moet adviseren.
In IJsland is al een tijdje de corona-app Rakning C-19 beschikbaar. In totaal heeft 38 procent van de burgers de app op zijn of haar telefoon geïnstalleerd. Nergens ter wereld ligt dit adoptiepercentage zo hoog als in IJsland. Desondanks is de app slechts in een aantal gevallen ‘zeer waardevol’ geweest, zo vertelde de man die toeziet op de app. “Het is de integratie van de app en menselijke inspanning bij bron- en contactonderzoek waardoor we resultaten zien”, aldus deze persoon.
Dit nieuwsbericht is ook te vinden in het dossier Coronavirus
