Feyenoord overtrad de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) toen het begin dit jaar microfoons plaatste boven het vak van fanatieke supporters. De voetbalclub wilde hiermee spreek- en zangkoren van voetbalfans vastleggen. De club vergat echter om bezoekers vooraf hierover te informeren.
Dat schrijft NRC (1).
Iedereen geniet op zijn eigen manier van een voetbalwedstrijd. De een gaat naar zijn stamkroeg, de ander bekijkt de wedstrijd liever van de bank. Echte fans willen niets liever dan ‘hun club’ live zien spelen in het voetbalstadion. Zang- en spreekkoren zijn een vast onderdeel van de wedstrijd. In de meeste gevallen moedigen fans op deze manier hun club aan.
Maar helaas klinken er soms ook scheldkanonnades en racistische spreekkoren. Zo werden er afgelopen zondag bij de wedstrijd FC Utrecht tegen Ajax nog apengeluiden gemaakt richting Ajax-spits Brian Brobbey. Oud-Ajacied Stanley Menzo herinnert zich nog goed dat hij in zijn tijd meer dan eens werd uitgescholden voor ‘kankerneger’ en ‘baviaan’. “Schelden doet geen pijn, zeggen ze. Nou, óf het pijn doet”, zei hij in 1991 tegen NRC Handelsblad.
De Koninklijke Nederlandse Voetbalvereniging (KNVB) is hier vanzelfsprekend niet van gediend. Met behulp van moderne technieken probeert de koepelorganisatie racisme en discriminatie uit de stadions te verbannen. Om racistische uitlatingen op te sporen en vast te leggen, vertrouwt de KNVB op slimme technologie.
Diverse voetbalclubs, waaronder Feyenoord, doen mee aan deze pilot (2). Samen met een consortium aan bedrijven slaat de Rotterdamse voetbalclub de handen ineen. Al snel bleek het onmogelijk te zijn om het gedrag van individuele supporters vast te leggen. Daarom wordt er in de Kuip naar grotere groepen voetbalsupporters geluisterd.
Dimitri Bonthuis van sportmarketingbureau WSM vertelt aan NRC dat de geluidsopnamen van de spreekkoren met slimme software worden geanalyseerd. Deze kijkt naar afwijkingen in liedjes die gebruikelijk worden gezongen tijdens voetbalwedstrijden. Als dat het geval is, geeft het systeem een signaal aan de veiligheidscoördinator. Die beoordeelt vervolgens of fans over de schreef zijn gegaan of niet.
Het enige dat we op dit moment weten is dat de microfoons boven een vak met fanatieke Feyenoord-supporters hangen. Welk vak dat precies is, wil Jan van Merwijk, stadiondirecteur van de Kuip, niet zeggen.
De pilot van de KNVB klinkt als een nobel initiatief, maar er bestaan ook zorgen. Sommigen zijn bang voor ‘Chinese toestanden’, waar de overheid alles en iedereen controleert. Kees Lau, interim-voorzitter van supportersvereniging De Feijenoorder, heeft zijn bedenkingen. “Bestrijding van discriminatie zijn we niet tegen. Maar het gaat om de manier waarop je dat doet. Als je bij binnenkomst al potentieel verdachte bent, neigt dat naar Chinese toestanden met beoordeling van je gedrag en identificatie”, zo zegt Lau tegen NRC.
Hij benadrukt dat de supportersvereniging en diens leden niet zijn geïnformeerd over de inzet van technische hulpmiddelen. Ook zet hij zijn vraagtekens bij de software: hoe weet die wat wel en niet toelaatbaar is?
Experiment of niet, Feyenoord had bezoekers moeten inlichten dat er microfoons boven sommige vakken hangen. “Die informatie moet makkelijk te vinden zijn, die moet je niet kunnen missen. Bijvoorbeeld door bordjes op te hangen bij de ingang. Of door op het toegangskaartje te melden dat er geluidsopnamen worden gemaakt”, zo vertelt een woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens tegen NRC.
Van Merwijk zegt dat supporters bewust nog niet zijn ingelicht. “We zijn nog aan het testen. Mochten we dit over het hele stadion uitrollen, dan informeren we de supporters”, zegt hij. Verder benadrukt de toezichthouder dat het ook duidelijk moet zijn voor welk doel er opnames worden gemaakt. Een bordje dat enkel zegt dat er cameratoezicht is, is onvoldoende.
Dat ondervond de gemeente Castricum in 2021 toen een journalist kritische vragen stelde (3) over het cameratoezicht in en rond het dorpscentrum. De camera’s waren bedoeld als tijdelijke maatregel om het uitgaansgeweld terug te dringen. Het college van B&W gaf echter opdracht om de camera’s 24/7 te laten filmen. Daarop ontstond de nodige commotie in de gemeenteraad. De gemeente koos eieren voor haar geld en besloot om meer en nieuwe waarschuwingsborden te plaatsen (4).
Feyenoord is niet de enige Nederlandse voetbalclub waar microfoons hangen. In het PSV-stadion hangen er sinds oktober 2021 tientallen. Net als Feyenoord heeft de Eindhovense club bezoekers niet hierover ingelicht. Dat is volgens een woordvoerder niet nodig omdat er alleen geluisterd wordt en geen geluidsopnames worden vastgelegd.
Ook PEC Zwolle experimenteert met slimme technologie om racisme en discriminatie te bestrijden.
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/09/01/met-microfoons-racisme-in-het-voetbal-bestrijden-a4140501
https://www.knvb.nl/nieuws/themas/sportiviteit-respect/66321/pilot-met-slimme-technologie-tegen-discriminerende
https://www.vpngids.nl/nieuws/cameratoezicht-gemeente-castricum-onrechtmatig/
https://www.vpngids.nl/nieuws/gemeente-castricum-gaat-cameratoezicht-aanpassen/
