Banken moeten meer doen om te voorkomen dat klanten het slachtoffer worden van helpdeskfraude of spoofing. Het zelf kunnen verlagen van de overboeklimiet is een van maatregelen die klanten noemen om fraude tegen te gaan. Banken mogen dit signaal niet negeren. Dat schrijft de Consumentenbond.
Volgens de belangenvertegenwoordiger vallen er ieder jaar meer en meer slachtoffers door WhatsApp-fraude, helpdeskfraude en spoofing. Bij WhatsApp-fraude of vriend-in-noodfraude doet iemand zich voor als een bekende uit de omgeving van het doelwit, met als doel om deze persoon te overtuigen geld over te maken naar de bankrekening van de fraudeur. Zodra het geld is over gesluisd, zijn de slachtoffers hun zuurverdiende centen kwijt.
Bij helpdeskfraude doet een oplichter zich voor als een medewerker van een bedrijf of organisatie, in dit geval als een werknemer van de bank. Hij benadert zijn slachtoffer met de mededeling dat de bankrekening is gehackt, of dat er ‘verdachte activiteiten’ hebben plaatsgevonden. Uit voorzorg wordt slachtoffers gevraagd om hun geld tijdelijk op een ‘kluisrekening’ te storten. Wat ze niet weten is dat deze rekening van criminelen is.
Bij spoofing tot slot wordt bijvoorbeeld de digitale omgeving van een bank nagemaakt door cybercriminelen. Of verschijnt de naam van een bank op het scherm als er gebeld wordt, terwijl er in werkelijkheid vanaf een ander nummer gebeld wordt. Op deze manier proberen oplichters zoveel mogelijk persoonlijke informatie over hun slachtoffers te verzamelen.
In de eerste zes maanden van 2021 kostte dergelijke praktijken de samenleving 22,6 miljoen euro. Experts schatten dat de totale schade afgelopen jaar zo’n 44 miljoen euro heeft gekost.
De Consumentenbond vindt dat de meeste banken op dit moment nog te weinig doen om fraude tegen te gaan. Als voorbeeld noemt de belangenorganisatie de overboeklimiet, het maximale bedrag dat een klant in één keer kan overschrijven naar een andere rekening. Bij de ABN AMRO bedraagt dit bedrag 250.000 euro. Bij online bank Knab is dit 50.000 euro.
Klanten kunnen de hoogte van de overboeklimiet bij deze banken niet aanpassen. “Dat is heel raar en onwenselijk”, zo zegt Sandra Molenaar, directeur van de Consumentenbond. “Deze banken zeggen tegen ons dat hun klanten dat nu eenmaal zo willen, maar uit onze enquête blijkt wat anders.”
Uit een peiling van de Consumentenbond onder ruim 8.000 consumenten blijkt dat de meeste ondervraagden graag gemak inleveren als ze daarvoor betere bescherming tegen oplichting voor terugkrijgen. Negen op de tien respondenten geeft aan dat banken het overboeken van grote bedragen naar onbekende rekeningen moeilijker moet maken.
Een tussenrekening is volgens de belangenorganisatie de populairste oplossing. Financiële transacties met grote bedragen naar onbekende rekeningen worden dan tijdelijk vastgehouden. Bijna twee derde van de ondervraagden (62 procent) vindt dit een goed initiatief tegen oplichting en fraude. Ruim 40 procent vindt een wachttijd bij overboekingen boven een bepaald bedrag naar een onbekende rekening een goede maatregel.
Banken mogen dit signaal van klanten niet negeren, vindt Molenaar. “Ze verlangen optimale oplettendheid en voorzichtigheid van hun klanten, maar ze hebben zelf ook een verantwoordelijkheid. Banken moeten de optimale voorwaarden creëren zodat hun klanten veilig kunnen bankieren.”
Sommige banken zijn al extra alert voor fraude en andere oplichtingspraktijken. ING, Volksbank en Triodos Bank hebben een wachttijd van enkele uren ingebouwd om de overboeklimiet te verhogen. En bij Knab kunnen betaalopdrachten sinds eind 2020 niet langer via de cardreader worden bevestigd, maar enkel via de app. Daarnaast is de betaallimiet naar beneden bijgesteld en kunnen niet alle overboekingen als Instant Payment behandeld worden.
