1.1 [appellanten] hebben hoger beroep ingesteld tegen het vonnis dat de rechtbank Noord- Nederland, locatie Groningen, op 29 december 2021 tussen partijen heeft uitgesproken. Het procesverloop in hoger beroep blijkt uit

• de dagvaarding in hoger beroep van 21 februari 2020 met daarin opgenomen de grieven en een vermeerdering van eis;

• de memorie van antwoord tevens memorie van grieven in incidenteel hoger beroep van 24 mei 2022;

• de memorie van antwoord in het incidenteel hoger beroep tevens akte vermindering van eis van 5 juli 2022;

• het arrest van 30 augustus 2022 waarbij een mondelinge behandeling ter plaatse is bepaald;

• het verslag (proces-verbaal) van de mondelinge behandeling die op

14 november 2022 is gehouden. Ter gelegenheid van de mondelinge behandeling zijn bij akte, ontvangen op 4 november 2022, door [appellanten] nog stukken in het geding gebracht.

1.2Hierna hebben partijen het hof gevraagd opnieuw arrest te wijzen.

2.1Partijen zijn buren en hebben al enige jaren ruzie.

2.2 [geïntimeerden] zijn vanaf 4 december 2015 de eigenaars van de woning met erf aan de [adres1] 88 in [woonplaats1] . Hun perceel is volgens de kadastrale gegevens 1630 m2 groot.

2.3 [appellanten] zijn vanaf 14 november 2016 eigenaar van de naastgelegen woning aan de [adres1] 90. Hun perceel, dat behalve huis en tuin ook een weiland omvat, is volgens het kadaster 12.385 m2 groot. Het weiland ligt tussen beide woningen.

2.4Beide woningen liggen aan een onverharde reed die uitkomt op de verharde weg, de [adres1] . Deze reed loopt over de percelen van vijf eigenaren. De nummers 88 en 90 van [geïntimeerden] en [appellanten] liggen in het midden van de reed en hebben geen verdere ontsluiting naar de openbare weg. Achter nummer 90 ligt de woning met erf met nummer 82, waarvan de eigenaar/bewoner ( [naam1] ) ook gebruik maakt van de reed maar die ook nog beschikt over een alternatieve ontsluiting. De reed ligt aan de westkant van het perceel met nummer 88. [adres1] 90 heeft een recht van erfdienstbaarheid over de reed van [geïntimeerden] (en op de reed voor zover die ligt over de daarvoor gelegen erven, net zoals [geïntimeerden] een recht van erfdienstbaarheid hebben over de reed op die erven).

2.5Nadat het kadaster in 2019 opdracht van [appellanten] de erfgrens had gereconstrueerd zijn problemen over diverse onderwerpen ontstaan. In hoger beroep gaat het nog over het bezit van een strook grond, de beplanting op en rond de erfgrens, de afsluiting van het tracé van de reed op het perceel van [geïntimeerden] en de overlast die [appellanten] ondervinden van de hond van [geïntimeerden]

2.6De rechtbank heeft geoordeeld dat de kadastrale grens samenvalt met de juridische grens, dat geen bomen of struiken behoeven te worden verwijderd of gesnoeid, [geïntimeerden] een hek mogen plaatsen rond hun perceel en daarbij ook de reed mogen afsluiten met een (niet afsluitbaar) hek en dat [geïntimeerden] geen maatregelen hoeven te treffen met betrekking tot hun hond.

2.7Het hof zal die geschilpunten hierna in die volgorde bespreken, waarbij het hof deels tot andere beslissingen komt dan de rechtbank. Het hof zal eerst nog de vorderingen over en weer weergeven.

3.1 [appellanten] vorderen in hoger beroep per saldo (na eerst een vermeerdering en vervolgens een vermindering van eis) dat het hof, onder vernietiging van het vonnis van de rechtbank, alsnog hun vorderingen in reconventie toewijst, de vorderingen van [geïntimeerden] afwijst en daarnaast dat het [geïntimeerden] wordt verboden de ongehinderde toegang van [appellanten] tot hun perceel over de reed van [geïntimeerden] te belemmeren en dat zij worden verplicht om maatregelen te treffen die verzekeren dat [appellanten] en hun bezoekers de reed kunnen gebruiken zonder overlast van de hond te ondervinden, alles op straffe van verbeurte van een dwangsom.

3.2Het hof zal recht doen op de aldus vermeerderde eis. De eisvermeerdering is op het juiste moment ingesteld en daartegen is als zodanig geen bezwaar gemaakt.

3.4In incidenteel appel vorderen [geïntimeerden] dat het hof, onder vernietiging van het bestreden vonnis, alsnog voor recht verklaart dat [geïntimeerden] door verkrijgende dan wel bevrijdende verjaring rechthebbenden zijn geworden ten aanzien van een strook grond van 1.90 meter breed gerekend vanuit de erfgrens en dat zij op die strook een afrastering mogen plaatsen.

3.5Het geschil gaat over een strook grond van ongeveer 1,90 meter breed, gelegen aan de noordzijde van het perceel van [geïntimeerden] Het weiland behorend bij nummer 90 was door de rechtsvoorganger van [appellanten] verhuurd aan de naburige agrariër [naam2] . Deze verhuur is door [appellanten] enige jaren voortgezet. Deze huurder had een veekering in het weiland geplaatst. Deze veekering stond niet precies op de kadastrale grens. [geïntimeerden] gingen ervan uit dat de veekering op de erfgrens stond. Zij hebben, toen zij in 2018 werkzaamheden aan de schuur op hun perceel wilden verrichten, de strook ontdaan van beplanting en deze strook gefreesd. In 2019 hebben [appellanten] het kadaster de grens laten reconstrueren. Daarbij is vastgesteld dat de kadastrale grens loopt op 35 cm gemeten vanuit de schuur op het erf van [geïntimeerden] . [appellanten] hebben daarna aanspraak gemaakt op de strook.

3.6 [geïntimeerden] stellen dat zij door verjaring rechthebbende zijn geworden op de strook. Na de uitspraak van de rechtbank is de strook weer bij het weiland van [appellanten] getrokken. Bij de bezichtiging door het hof was dit de situatie (op de voorgrond de schuur).

3.8Het beroep op verkrijgende verjaring n

Artikel 3:99 BW/artikel 3:105 BW

van [geïntimeerden] ten aanzien van de strook grond faalt. Zij hebben ter zitting aangegeven dat hun belang bij de strook vooral ligt in de mogelijkheid om onderhoud te kunnen verrichten aan hun schuur, waarvoor de strook van 35 cm tot aan de erfgrens onvoldoende is. Het hof wijst partijen op het ‘ladderrecht’ geregeld in artikel 5:56 BW, waarin bepaald is dat in dit geval [appellanten] toe moet staan dat [geïntimeerden] onderhoudswerkzaamheden verrichten aan hun schuur met gebruikmaking van het perceel van [appellanten] , op de voorwaarden zoals verder in dat artikel zijn aangegeven.

3.9Het incidenteel appel treft geen doel.

3.10 [appellanten] vorderen dat [geïntimeerden] de beplanting die zich op te korte afstand van de erfgrens bevindt verwijdert. [appellanten] hadden bij hun vordering eerst geen rekening gehouden met de Algemene Plaatselijke Verordening van de gemeente Westerkwartier, (APV) waarin is bepaald dat voor struiken geen minimumafstand tot de erfgrens geldt en dat de afstandseis voor bomen 50 cm bedraagt. De rechtbank heeft de vordering onder meer afgewezen omdat [appellanten] niet hebben aangegeven om welke specifieke beplanting het zou gaan. In hoger beroep hebben [appellanten] hun vordering verminderd tot bomen die zich op minder dan 50 cm van de erfgrens zouden bevinden, niet zijnde de oude bomen waarvan het recht op verwijdering al is verjaard. Ook bij de mondelinge behandeling ter plaatse in hoger beroep hebben [appellanten] niet concreet kunnen aangeven op welke beplanting hun vordering nog betrekking heeft. Dit onderdeel van de vordering is daarom niet toewijsbaar.

3.11Verder willen [appellanten] dat [geïntimeerden] worden veroordeeld tot het verwijderen van overhangende takken. Tijdens de zitting van het hof is op dit punt overeenstemming bereikt. [geïntimeerden] zullen de struiken op/nabij de erfgrens snoeien en periodiek gesnoeid houden. Ook hebben zij toegezegd om de over de erfgrens overhangende takken die zich op manshoogte (gerelateerd aan de stam) bevinden, te verwijderen. Daaronder vallen dus ook deze takken:

3.12 [geïntimeerden] willen hun perceel omheinen en daarvoor een niet afsluitbaar hek plaatsen op de reed tussen hun perceel en het perceel van [appellanten] Dit willen zij omdat zij hun hond vrij willen laten rondlopen op hun hele perceel, inclusief de reed. [appellanten] verzetten zich hiertegen. Zij stellen dat de hond hun bezoekers afschrikt en dat [geïntimeerden] het hek alleen willen plaatsen om hun dwars te zitten.

3.13De rechtbank heeft de plaatsing van het hek toegestaan en geoordeeld dat onvoldoende was gebleken van hinder van de hond van [geïntimeerden] zodat er geen reden was voor het treffen van maatregelen tegen de hond.

3.14Het hek zou op de volgende locatie geplaatst moeten worden (de rode lijn) in de verte is de woning nummer 90 te zien, de zichtbare verharding is een deel van het erf/parkeerplaats bij nummer 88):

3.15De hond waar het om gaat is een Berner sennenhond. Deze verblijft nu op het achtererf van [geïntimeerden] dat met een hek is afgesloten. De deur van nummer 88 komt uit op de parkeerplaats, die niet is afgesloten. Tussen de deur en het hek om het achtererf is een te overbruggen afstand van een paar meter.

3.18Een loslopende hond op de reed belemmert het recht op onbelemmerde doorgang van de eigenaars van de heersende erven, ook als de hond niets kwaads in de zin heeft. Veel mensen zijn bang voor grommende en blaffende honden, zeker van het formaat Berner sennenhond. Het hek maakt dat ook bezoekers die per auto komen uit moeten stappen om het hek te openen en daarmee het risico lopen geconfronteerd te worden met een op hun afstormende hond als deze vrij over het perceel mag rondlopen. Dat dit niet denkbeeldig is blijkt wel uit de verklaring van de bewoner van nummer 82. Dat de hond door de gemeente niet op de lijst van gevaarlijke honden is geplaatst, (in de zin van artikel 2:59 van de APV) doet aan dit risico niet af. Een waakse hond op het eigen erf is ook niet daarmee al een gevaarlijke hond. Het probleem is juist de combinatie van een waakse hond met het recht van onbelemmerde doorgang op de reed.

3.20Wat het hek betreft geldt verder dat dit niet afsluitbaar mag zijn, dat het moet draaien/schuiven op het erf van [geïntimeerden] en dat van [geïntimeerden] mag worden verlangd dat zij de reed rond het hek zodanig verharden dat bezoekers per auto, bestelbus, fiets of ander voertuig met ‘schone’ schoenen na opening van het hek weer in/op hun voertuig kunnen stappen. [geïntimeerden] kunnen niet afdwingen dat de bezoekers het hek ook weer achter zich sluiten. Wel kunnen zij een hek plaatsen dat enige tijd na opening weer automatisch sluit.

3.21Als [appellanten] willen dat bezoekers die vanaf hun perceel komen en die stuiten op het hek van [geïntimeerden] dit met schone schoenen kunnen openen, is het aan hen om aan hun kant van het hek de reed van passende verharding voorzien.

3.22Het hof zal [geïntimeerden] verbieden een hek te plaatsen, tenzij aan de hiervoor omschreven voorwaarden is voldaan.

4.2verbiedt [geïntimeerden] om een niet-afsluitbaar hek op de reed te plaatsen, tenzij zij ervoor hebben zorggedragen hun erf rond de plaats waar het hek wordt geplaatst zodanig is verhard dat dit door bestuurders die voor het hek uit of af moeten stappen kan worden geopend zonder dat hun schoeisel vuil wordt.

4.3verbiedt [geïntimeerden] om hun hond los te laten lopen op de reed op hun erf wanneer zich daarop (of in de directe nabijheid daarvan) bewoners of bezoekers voor [adres1] nr. 90 bevinden, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 500,- per keer dat de hond deze bewoners of bezoekers, terwijl hij los loopt, op de reed benadert, met een maximum van € 10.000,-;

4.4gebiedt [geïntimeerden] om binnen drie maanden na betekening van dit arrest het struikgewas op de erfgrens met [adres1] nummer 90 en de over die erfgrens hangende takken van de bomen, voor zover op manshoogte, terug te snoeien tot de erfgrens;

4.5compenseert de kosten van de procedure in eerste aanleg in conventie en van de procedure in principaal hoger beroep in die zin dat elke partij de eigen kosten draagt;

4.6veroordeelt [geïntimeerden] tot betaling van de kosten van de procedure in incidenteel appel, begroot aan de zijde van [appellanten] op € 787,- aan salaris voor de advocaat, te vermeerderen met nasalaris van € 163,- Dit bedrag wordt vermeerderd met € 85,- indien [geïntimeerden] niet binnen veertien dagen na aanschrijving aan het arrest hebben voldaan en er vervolgens betekening van het arrest heeft plaatsgevonden. Het bedrag wordt vermeerderd met wettelijke rente als bedoeld in art. 6:119 BW met ingang van de vijftiende dag na dagtekening van het arrest tot aan de voldoening.

4.7wijst af wat verder is gevorderd.