Als hoogleraar Financiële Technologie en Recht heeft Emanuel van Praag veel te vertellen over de fintech-sector en de juridische aspecten daarvan. Op 1 maart is hij toegetreden tot Kennedy Van der Laan als counsel van hun fintech-praktijk. Hoe combineert hij deze functies? En welke obstakels ziet hij in de toekomst binnen fintech? In een interview met Data&Privacyweb deelt Van Praag zijn gedachten over Open Finance, de juiste omgang met de AVG en de maatschappelijke gevaren van dataficatie.
Naast mijn werk als counsel bij Kennedy Van der Laan ben ik hoogleraar Financiële Technologie en Recht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Mijn academisch werk is erg nuttig in de praktijk en vice versa. Ik schrijf wetenschappelijke artikelen op basis van ervaringen in mijn rechtspraktijk en mijn wetenschappelijke onderzoek is nuttig bij het adviseren van klanten.
Kennedy Van der Laan heeft als hét advocatenkantoor voor alles wat met de combinatie van tech en recht heeft te maken, een uitstekende reputatie in de markt. De ervarenheid van het fintech-team spreekt me verder erg aan, net als het informele karakter van het bedrijf en de focus op ondernemerschap en de maatschappij.
De voornaamste uitdaging is dat marktpartijen het moeilijk vinden de open normen in de AVG in te vullen. Daarbij komen steeds meer conflicterende, maar op zichzelf valide, belangen. In de financiële sector dienen partijen hun klant goed te kennen om die te beschermen tegen het nemen van te veel risico, te veel lenen of om witwassen te bestrijden. Anderzijds vereist de AVG dat alleen gegevens verwerkt worden wanneer dat nodig is. Nieuwe fintech partijen hebben daarbij als bijkomend probleem dat zij op een data-achterstand staan ten opzichte van gevestigde partijen. Zij moeten creatiever zijn om in hun dienstverlening en risicomanagement te kunnen concurreren met de gevestigde orde.
Verder komt er steeds meer regelgeving bij die partijen verplicht gegevens te delen. De AVG wil juist voorkomen dat er nodeloos teveel gegevens worden gedeeld. Partijen zitten daarmee klem tussen wettelijke verplichtingen en de verschillende toezichthouders die op deze verplichtingen toezien. Zij moeten zelf uitzoeken waar het evenwicht zit tussen de conflicterende belangen en hoe de ene wet samenhangt met de andere, in de hoop alle stakeholders te vriend te houden.
Zelf concentreer ik op de Financial Data Space en Open Finance. PSD2 is daarin een voorloper. Deze wet faciliteert dat andere partijen dan uw eigen bank, inzicht kunnen krijgen in betaaltransacties. De gedachte is echter dat in het kader van Open Finance alle gegevens die relevant zijn voor financiële dienstverlening realtime beschikbaar gaan komen. Denk aan informatie over beleggingen, leningen, verzekeringen en pensioenen. Maar ook gegevens als omzet op digitale platforms zijn interessant voor financiële dienstverlening, zoals het aantal ritjes met Uber (en de recensies van deze ritjes) of verkopen via bol.com.
De Europese Commissie onderzoekt nu welke gegevens nuttig zijn voor de financiële sector. Zelf mag ik als lid van de Expert Group on European Financial Data Space een duit in het zakje doen.
Mijn motivatie is vooral dat ik nieuwsgierig blijf. Ik leer graag dingen begrijpen die ik nog niet weet. Verder haal ik voldoening uit het maken van mooie producten, bijvoorbeeld een goedlopend advies, een artikel of boek, een mooie PowerPoint voor een college of zelfs een fraaie, heldere grafiek.
Ik heb twee kerngedachten bij gebruik van data die gerepresenteerd worden door twee boeken.
De eerste gedachte is dat gegevens tot oordelen in de private sector leiden. Helaas is het zo dat als jij geassocieerd wordt met ongunstige gegevens, je in allerlei commerciële relaties ‘pech’ hebt. Dit speelt in het bijzonder in de financiële sector, omdat het bij een product zoals een lening of verzekering bij uitstek van belang is wie de cliënt is. Dit bepaalt immers het risico. Echter dit heeft ook maatschappelijk negatieve gevolgen. Zo betalen arme mensen in Engeland vanwege hun ongunstigere gegevens gemiddeld veel meer voor financiële producten dan rijkere.
Ikzelf ondervond wat gegevens kunnen teweegbrengen toen een ondernemer uit Italië mijn creditcard weigerde. Welke gegevens hiertoe hebben geleid weet ik niet, maar ik vermoed dat ik in het bakje potentiële fraudeurs terecht was gekomen. Gevolg was dat de bestelling contant moest worden afgerekend bij het postorderpunt met twintig euro aan extra transactiekosten. Omdat het eenmalig was, kon ik er nog om lachen, maar stel dat je dat keer op keer overkomt… Deze realiteit wordt mooi uitgelegd in het boek Weapons of Math Destruction van Cathy O’Neil.
De tweede gedachte heeft betrekking op het aan de macht komen van een onfris regime. Door de enorme dataficatie is het steeds moeilijker je aan dergelijke regimes te onttrekken. De middelen om te onderdrukken worden steeds indringender. Ik zou eenieder willen aanraden het boek Ondergang van Jacques Presser te lezen over de jodenvervolging in Nederland en jezelf de vraag te stellen hoe dat in het huidige tijdsgewricht zou gaan. Hoe kan je je nog verstoppen als uit Facebook en LinkedIn blijkt wie je vrienden en kennissen zijn? Hoe kan je nog in verzet komen als de overheid je met gezichtsherkenningstechnologie realtime kan volgen als je over straat gaat?
