Dit dossier biedt een breed en actueel overzicht van het gerechtvaardigd belang als grondslag in de AVG. Je vindt hier het laatste nieuws, beleid en veelvoorkomende vragen, naast praktische en juridische achtergrondinformatie. Tot slot krijg je tips voor verdere verdieping.

Gerechtvaardigd belang als verwerkingsgrondslag

De AVG onderscheidt zes grondslagen voor de rechtmatige verwerking van persoonsgegevens (artikel 6 lid 1 AVG). Eén daarvan is het gerechtvaardigd belang, bedoeld als ‘restgrondslag’ voor situaties waarin bijvoorbeeld toestemming of het uitvoeren van een overeenkomst niet passend is. Deze grondslag is echter geen ‘laatste redmiddel’ voor uitzonderlijke gevallen.

Artikel 6 lid 1 sub f AVG bepaalt:
“De verwerking is slechts rechtmatig indien en voor zover aan minstens één van de volgende voorwaarden is voldaan: (…) f. de verwerking is noodzakelijk voor de behartiging van de gerechtvaardigde belangen van de verwerkingsverantwoordelijke of een derde, behalve wanneer de belangen of de fundamentele rechten en vrijheden van de betrokkene zwaarder wegen dan die belangen, met name wanneer de betrokkene een kind is.”

Recente jurisprudentie: ook commercieel belang telt

De uitleg van het begrip ‘gerechtvaardigd belang’ is de afgelopen jaren sterk in ontwikkeling. Tot oktober 2024 stelde de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) dat zuiver commerciële belangen niet als gerechtvaardigd belang kunnen gelden. Het Europese Hof van Justitie (HvJ EU) heeft dit uitgangspunt expliciet verworpen: ook zuiver commerciële belangen kunnen als gerechtvaardigd belang gelden, mits het belang rechtmatig is en niet strijdig met de wet. Elk belang dat niet verboden is, kan in principe als gerechtvaardigd belang worden aangemerkt. Voorwaarde blijft dat de verwerking strikt noodzakelijk is en een zorgvuldige belangenafweging plaatsvindt.

Deze ruimte voor commerciële belangen geldt ook in Nederland. De EDPB (de Europese koepel van privacytoezichthouders) heeft haar richtsnoeren recent hierop aangepast.

Voor overheidsorganisaties geldt nog altijd: voor publieke taken moet worden teruggevallen op de publiekrechtelijke grondslagen (algemeen belang of wettelijke verplichting), behalve voor de interne bedrijfsvoering.

Drie-stappentoets

Om succesvol een beroep te doen op het gerechtvaardigd belang, zijn drie cumulatieve voorwaarden noodzakelijk:

1. Is er sprake van een gerechtvaardigd (rechtmatig) belang?

2. Is de verwerking noodzakelijk voor het belang?

3. Wegen de belangen of rechten van betrokkene niet zwaarder?

Bij beantwoording van deze vragen gelden altijd de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. De aard van de gegevens, de aard van het belang en de redelijke verwachting van de betrokkene worden meegewogen.

Praktische toepassing en voorbeelden

Er zijn inmiddels tal van voorbeelden en rechterlijke uitspraken over het gerechtvaardigd belang, bijvoorbeeld over commerciële communicatie, informatiebeveiliging, het delen van persoonsgegevens bij schadeclaims en cameratoezicht. Organisaties worden aangeraden deze uitspraken te volgen, rekening te houden met de laatste richtsnoeren en een gedegen belangenafweging te documenteren (Legitimate Interest Assessment, LIA).

Voorbeelden uit de praktijk

Online proctoring door universiteit 
Persoonsgegevensverwerking voor promotionele doeleinden (KLNTB zaak)
Opnemen en uitzenden voetbalwedstrijden voor verhogen betrokkenheid en spelplezier (Voetbal TV)
Persoonsgegevens verwerken om zo goed mogelijk reclame te maken als gerechtvaardigd belang (Fashion ID)
Delen persoonsgegevens bij schade aan eigendom (Promusicae)
Monitoring werknemer bij verdenking fraude| Zie ook themadossier Privacy op de werkvoer
Opslaan van IP-adressen met het oog op informatiebeveiliging, waarborging goede werking online medium (Breyer)| Zie ook themadossier Informatiebeveiliging

Verder leren

Actualiteitencursus AVG
Cursus Cameratoezicht & Privacy