Biometrische gegevens zijn persoonsgegevens die het resultaat zijn van specifieke technische verwerking van fysieke, fysiologische of gedragskenmerken van mensen. Denk hierbij aan gezichtsafbeeldingen, vingerafdrukken, irisscans, netvliesscans en stemherkenning. Ook gedragskenmerken zoals het ritme van typen of het zetten van een handtekening vallen daaronder. Op basis van deze unieke kenmerken is het mogelijk om personen ondubbelzinnig te identificeren of te authenticeren, wat leidt tot een breed scala aan toepassingen – van automatische grenscontroles op luchthavens tot toegangscontrole in organisaties.

Privacy en risico’s

Het gebruik van biometrische gegevens raakt direct aan de kern van privacybescherming. Biometrie is herleidbaar tot individuele personen en kan gevoeligheden onthullen zoals ras, gezondheid, religie of andere persoonlijke kenmerken. Zeker als deze data gebruikt worden voor grootschalige monitoring of profilering, ontstaan er grote risico’s: datalekken of ongeoorloofd gebruik kunnen diepe inbreuken op de privacy veroorzaken.

Juridisch kader en actuele regelgeving

De verwerking van biometrische gegevens is in principe verboden onder de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), tenzij aan strikte uitzonderingen wordt voldaan. Dit zijn onder meer expliciete toestemming van betrokkenen, vitale belangen, zwaarwegend algemeen belang, of – in Nederland – noodzakelijkheid voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden op grond van de Uitvoeringswet AVG. Voorbeelden van recente toepassingen zijn de automatische grenscontroles (e-gates) op Schiphol, waarbij gezichtsherkenning wordt gebruikt om identiteiten te verifiëren, op basis van een expliciete wettelijke grondslag.

Belangrijk: In 2025 is met de komst van de Europese AI Act het gebruik van real-time biometrische identificatie op afstand op publiek toegankelijke plaatsen voor handhavingsdoeleinden grotendeels verboden, behalve in strikt omschreven noodsituaties. Ook AI-systemen die mensen automatisch categoriseren op basis van gevoelige biometrische kenmerken (zoals ras of religie) zijn inmiddels verboden, om discriminatie en oneigenlijk gebruik te voorkomen.

Ontwikkelingen en maatschappelijke relevantie

De inzet van biometrie neemt verder toe, zowel publiek als privaat. Tegelijkertijd groeit de discussie over proportionaliteit, effectiviteit en ethiek van deze technologieën. Nieuwe wetgeving, zoals het permanent vastleggen van bepaalde bevoegdheden voor het gebruik van biometrie bij vreemdelingencontroles, geeft aan dat het juridische en maatschappelijke debat blijft evolueren.

Deze combinatie van technologische innovatie, strenge wettelijke kaders, en actuele maatschappelijke discussie maakt het thema biometrische gegevens actueler en relevanter dan ooit. Inzicht, zorgvuldige afwegingen en kritische reflectie op toepassing en regulering zijn cruciaal voor iedereen die met deze data werkt of over beleid adviseert.