Cameratoezicht kent verschillende doeleinden, die grofweg uiteenvallen in doeleinden ten behoeve van een publiek doel en doeleinden ten behoeve van een privaat doel.

Cameratoezicht voor publieke doeleinden

De gemeente is belast met de inrichting van het camerabeleid in de openbare ruimte. De regels hiervoor zijn opgenomen in de Gemeentewet, Politiewet en de Wet politiegegevens.

Cameratoezicht door gemeenten: Gemeentewet

Gemeenten mogen op basis van artikel 151c Gemeentewet tijdelijk cameratoezicht instellen binnen een vooraf bepaald gebied als dit voor de handhaving van de openbare orde noodzakelijk is. De aanwezigheid van camera’s moet op een duidelijke wijze kenbaar worden gemaakt, bijvoorbeeld met een waarschuwingsbordje. Het cameratoezicht moet gepaard gaan met aanvullende maatregelen, zoals betere straatverlichting of toezicht op straat. Wanneer het cameratoezicht niet meer noodzakelijk is dient deze te worden opgeheven.

Cameratoezicht door de politie: Politiewet

De politie mag op basis van artikel 3 Politiewet tijdelijk cameratoezicht invoeren, als daar een concrete aanleiding voor bestaat en dit noodzakelijk is om de openbare orde te handhaven. Dit houdt in dat het moet gaan om een daadwerkelijke (dreigende) verstoring van de openbare orde.

Verwerking door gemeenten en politie: Wet politiegegevens (Wpg)

De verwerking van camerabeelden door zowel de gemeente als de politie wordt aangemerkt als een verwerking van politiegegevens. De Wet politiegegevens is in dit kader van toepassing. De AVG is niet van toepassing: Persoonsgegevensverwerking voor het opsporen van strafbare feiten is op basis van artikel 2 lid 2 AVG van de verordening uitgezonderd.

Voor de verwerking van politiegegevens onder de Wpg gelden de volgende voorwaarden:

• Noodzakelijkheid: Het te behalen doel kan niet met minder vergaande maatregelen worden bereikt dan met het instellen van cameratoezicht (artikel 3 Wpg).

• DPIA: Vooraf aan de verwerking moet een DPIA (artikel 4c Wpg) plaatsvinden, omdat het om persoonsverwerking gaat die systematisch en op grote schaal plaatsvindt.

• Informatieplicht: De politie moet betrokkenen informeren over hun privacyrechten omtrent de verwerking van camerabeelden, bijvoorbeeld het recht op inzage. De gemeente moet duidelijk kenbaar maken aan betrokennen dat er sprake is van cameratoezicht.

• Bewaartermijn: Zowel de gemeente als de politie mogen camerabeelden slechts bewaren indien dit noodzakelijk is. Voor de gemeente geldt een maximale termijn van vier weken (artikel 151c Gemeentewet). De politie mag politiegegevens die worden verwerkt voor de uitvoering van de dagelijkse politietaak maximaal 5 jaar bewaren. Er gelden specifieke bewaartermijnen voor de verschillende gevallen waarin politiegegevens nog meer kunnen worden verwerkt, zie artikel 14 van de Wet politiegegevens.

• Beveiliging en toegang camerabeelden: De camerabeelden moeten op een passende manier beveiligd worden en de politie moet ervoor zorgen dat camerabeelden niet onrechtmatig worden verwerkt. De korpschef, als verwerkingsverantwoordelijke, beslist wie toegang heeft tot de camerabeelden (artikel 4a Wet politiegegevens).

• Externe verwerkers: Indien een externe partij de camerabeelden verwerkt ten behoeve van de politie moet de politie met deze partij een verwerkersovereenkomst sluiten. De externe partij staat onder instructie van de politie. (1)

Cameratoezicht voor private doeleinden: AVG

Cameratoezicht kan ook voor private doeleinden worden ingezet. Commerciële bedrijven kunnen -net als (semi-)publieke organisaties- camera’s ophangen, bijvoorbeeld ter voorkoming van diefstal. Hierop is de AVG van toepassing.

Voor persoonsgegevensverwerking onder de AVG gelden de volgende voorwaarden:

• Gerechtvaardigd belang (art. 6 lid 1 sub f AVG): Het camerabeleid moet een daadwerkelijk gerechtvaardigd belang dienen. Zo’n belang is bijvoorbeeld het tegengaan van diefstal of het beschermen van werknemers en bezoekers. (2) Het camerabeleid moet daarbij noodzakelijk zijn. Het te behalen doel kan niet met minder vergaande maatregelen worden bereikt dan met het instellen van cameratoezicht. Het gerechtvaardigd belang moet bovendien zwaarder wegen dan de privacybelangen van de betrokkenen die worden gefilmd.

• Aanvullende maatregelen: Cameratoezicht moet gepaard gaan met een totaalpakket aan maatregelen.

• Toestemming van de ondernemingsraad (OR): Voor het voeren van een camerabeleid is vooraf toestemming nodig van de OR.

• DPIA: Wanneer het cameratoezicht op grote en systematische schaal plaatsvindt moet de organisatie een DPIA uitvoeren. Bij verborgen cameratoezicht is altijd een een DPIA vereist.

• Informatieplicht: De organisatie moet de betrokkenen informeren over hun privacyrechten omtrent het camerabeleid. Bijvoorbeeld dat betrokkenen inzage -en verwijderrechten hebben.

• Bewaartermijn: Camerabeelden mogen niet langer bewaard worden dan noodzakelijk, de richtlijn is maximaal 4 weken. Wanneer er bijvoorbeeld een incident is vastgelegd (bijvoorbeeld diefstal), dan mogen de beelden bewaard worden totdat het incident is afgehandeld.

Voor cameratoezicht bij een woonhuis geldt dat dit is toegestaan mits de eigen bezittingen gefilmd worden. Particulieren mogen geen camera’s ophangen in de openbare ruimte. (4)

Inhoud dossier

Dit dossier biedt een overzicht van alle relevante informatie die de professional kan raadplegen bij de (nadere) inrichting van zijn of haar camerabeleid. In de tabjes bovenin dit dossier kunt u onder meer navigeren tussen nieuws, wetgeving en vraag&antwoord.

Voetnoten

(1) https://www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/nl/onderwerpen/foto-en-film/cameratoezicht-op-openbare-plaatsen#wie-is-verwerkingsverantwoordelijke-voor-de-verwerking-van-beelden-die-met-cameratoezicht-door-de-overheid-in-de-openbare-ruimte-zijn-gemaakt-8349

(2) https://www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/nl/onderwerpen/cameratoezicht/cameratoezicht-winkels-horeca-en-sportclubs

(3) https://www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/nl/onderwerpen/cameratoezicht/cameratoezicht-op-de-werkplek

(4) https://www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/nl/onderwerpen/foto-en-film/cameras-bij-huis-en-bij-de-buren