Cybercriminaliteit is vandaag de dag uitgegroeid tot één van de grootste bedreigingen voor bedrijven, overheden én burgers. Het betreft alle vormen van criminaliteit waarbij digitale middelen — zoals computers, smartphones, netwerken en het internet — worden ingezet om misdrijven te plegen. Deze digitale misdrijven worden steeds geavanceerder, beter georganiseerd en vaak internationaal uitgevoerd. Cyberaanvallen richten zich niet alleen op financiële winst, maar ook op het saboteren van vitale infrastructuur, het stelen van gegevens, reputatieschade, spionage, chantage en het verspreiden van haat of desinformatie.

Belangrijkste uitingsvormen

Cybercriminaliteit kent vele verschijningsvormen, variërend van klassieke malware tot geraffineerde social engineering-technieken. Belangrijke vormen zijn:

• Malware – kwaadaardige software die systemen infecteert of overneemt. Hieronder vallen virussen, worms, ransomware, spyware, trojans en adware. Nieuwe varianten, zoals Ransomware-as-a-Service (RaaS), maken grootschalige aanvallen laagdrempeliger voor criminelen.

• Phishing – het misleiden van slachtoffers om persoonlijke of financiële gegevens af te geven, vaak via valse e-mails, sms, WhatsApp-berichten of telefoontjes. Spear phishing richt zich zeer specifiek op een persoon of organisatie.

• Identiteitsfraude – het stelen en gebruiken van persoonsgegevens om zich online als iemand anders voor te doen, bijvoorbeeld voor fraude of toegang tot bankrekeningen.

• Doxing – het publiceren van persoonlijke informatie met als doel schade, bedreiging of chantage.

• QR-codefraude – misbruik van QR-codes om toegang te krijgen tot bankomgevingen of betalingen te manipuleren.

• Man-in-the-Middle (MITM) – het heimelijk onderscheppen en manipuleren van communicatie tussen twee partijen, vaak via onveilige wifi-netwerken.

• Emerging threats – zoals wraakporno, cyberstalking, sextortion, catfishing, en het gebruik van deepfakes voor misleiding of reputatieschade.

Trends en ontwikkelingen

Cybercriminaliteit groeit hard door snelle technologische ontwikkelingen, globalisering en de opkomst van digitale werkomgevingen. Criminelen hebben steeds minder technische kennis nodig door kant-en-klare hackingtools en fraude-as-a-servicemodellen. AI speelt een dubbelrol: het wordt ingezet voor beveiliging, maar ook voor het ontwikkelen van overtuigende fraudepogingen, zoals hyperrealistische phishing en deepfake-audio.

Maatschappelijke impact

• Economisch: wereldwijde schade door cybercrime wordt geschat op duizenden miljarden euro’s per jaar.

• Maatschappelijk: aanvallen op ziekenhuizen, energiebedrijven en transportnetwerken kunnen levens ontwrichten.

• Persoonlijk: slachtoffers van identiteitsfraude, sextortion of datalekken ervaren vaak langdurige psychologische en financiële schade.

Waarom alertheid cruciaal is

De grens tussen fysieke en digitale misdaad vervaagt. Waar traditionele criminelen vroeger fysieke toegang nodig hadden, kan cybercriminaliteit van iedere locatie ter wereld worden gepleegd. Preventie, bewustwording en samenwerking tussen publiek en privaat domein zijn noodzakelijk om schade te beperken.

Dit dossier biedt een actueel overzicht van de belangrijkste dreigingen, trends, wet- en regelgeving én praktische maatregelen tegen cybercriminaliteit. Via de navigatie vind je het laatste nieuws, beleidsontwikkelingen en veelgestelde vragen over dit complexe en snel veranderende terrein.