Het Digital Services Pakket bestaat uit de Digital Services Act (DSA, Wet inzake digitale diensten) en de Digital Markets Act (DMA, Wet inzake digitale markten): twee door de Europese Commissie voorgestelde verordeningen. De wetsvoorstellen zijn onderdeel van de Europese digitale strategie ‘Shaping Europe’s Digital Future.’ Het doel van de DSA en de DMA is een veiligere digitale ruimte creëren waarin de grondrechten van alle gebruikers van digitale diensten worden beschermd, en om een gelijk speelveld tot stand te brengen om innovatie, groei en concurrentievermogen te bevorderen, zowel op de Europese interne markt als wereldwijd.(1)
De DSA is de opvolger van de E-commercerichtlijn (Richtlijn Elektronische handel 2000/31/EG) die in 2000 van kracht werd en een kader stelt voor de interne markt van online diensten.(2) Deze richtlijn sluit niet meer aan op de online wereld van nu. Door de veranderende rol van online tussenpersonen en de behoefte om gebruikers te beschermen tegen de toegenomen illegale elektronische handel, is volgens de EU een herziening van het bestaande regelgevende kader nodig.
Concreet betekent dit:
maatregelen tegen illegale onlinegoederen, -diensten of -inhoud, zoals een mechanisme voor gebruikers om dergelijke inhoud te signaleren en voor platforms om samen te werken met “betrouwbare flaggers”
nieuwe verplichtingen ten aanzien van de traceerbaarheid van zakelijke gebruikers op onlinemarktplaatsen om verkopers van illegale goederen gemakkelijker op te sporen
doeltreffende garanties voor gebruikers, zodat zij onder meer de inhoudsmoderatie van platforms kunnen aanvechten
transparantiemaatregelen voor onlineplatforms op diverse gebieden, ook met betrekking tot de gebruikte algoritmen
verplichtingen voor zeer grote platforms om misbruik van hun systemen te voorkomen door op risico’s gebaseerde maatregelen te nemen en onafhankelijke controles van hun risicobeheer uit te laten voeren
toegang voor onderzoekers tot de belangrijkste gegevens van grote platforms, zodat zij na kunnen gaan hoe de risico’s evolueren
toezichtstructuren die zijn aangepast aan de complexiteit van de onlineomgeving: de EU-landen zullen de belangrijkste rol op zich nemen en worden daarbij ondersteund door een nieuwe Europese raad voor digitale diensten voor zeer grote platforms kunnen zij bovendien rekenen op aanvullend toezicht en handhaving door de Commissie.
De DSA betekent een aanzienlijke verbetering van de mechanismen voor het verwijderen van illegale inhoud en doeltreffende bescherming van de grondrechten van gebruikers, waaronder de vrijheid van meningsuiting. De wet leidt ook tot een sterker overheidstoezicht op online platforms, met name op platforms die meer dan 10% van de EU-bevolking bereiken.(3)
De DMA is een nieuwe wet die grote online platforms zoals Amazon, Facebook en Google, zogeheten ‘gatekeepers’ moet reguleren. Zoekmachines, sociale netwerken, videobeelddiensten, cloud computingdiensten die een significante impact hebben op de interne markt, de toegang (‘gateway’) beheren tussen andere bedrijven en hun klanten, en een ingegraven en duurzame positie in hun operaties hebben bereikt of zullen bereiken. Het aantal gebruikers en de jaarlijkse omzet zullen hierbij een rol gaan spelen.
Uit de DMA vloeit onder meer voort dat een onlineplatform als gatekeeper zal worden beschouwd als het aan duidelijk omschreven criteria voldoet. Het moet zich dan houden aan duidelijke verbodsbepalingen en verplichtingen om een aantal oneerlijke praktijken te voorkomen. Zo mag het niet discrimineren ten gunste van eigen diensten, moet het de interoperabiliteit met zijn platform waarborgen en moet het, in overeenstemming met de privacyregels, data delen die worden verstrekt of gegenereerd via de interactie tussen handelaars op het platform en hun klanten. Gatekeepers kunnen nieuwe en innovatieve diensten blijven aanbieden zoals zij tot nu toe hebben gedaan, maar zonder te profiteren van oneerlijke praktijken.(4)
In december 2020 heeft de Europese Commissie haar voorstel voor de DSA en DMA gepubliceerd.(5) Volgens de Europese Commissie zijn de nieuwe regels evenredig, stimuleren innovatie, groei en concurrentievermogen en vergemakkelijken de groei van kleinere platforms, kleine en middelgrote ondernemingen en startups. De verantwoordelijkheden van gebruikers, platforms en overheden worden herverdeeld in overeenstemming met de Europese waarden, waarbij de burgers centraal staan.
Op 25 maart 2022 is er een politiek akkoord bereikt over de Digital Market Act. Op 23 april 2022 is er een politiek akkoord bereikt over de Digital Service Act.(6)
Voetnoten
(1) https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/digital-services-act-package
(2) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=OJ:L:2000:178:TOC
(5) https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/digital-services-act-package
(6) https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/digital-services-act-package
