Algoritmes spelen een prominente rol in onze samenleving. Transparantie over hun werking en impact is van essentieel belang. In het Algoritmeregister van de Nederlandse overheid staat informatie over algoritmes die de overheid gebruikt. Zo is deze informatie voor iedereen vindbaar en beschikbaar. Al meer dan 120 organisaties publiceerden 361 algoritmes in het register. Maar nog lang niet alle overheden hebben dit gedaan. En dat terwijl in 2025 de hoog-risico en impactvolle algoritmes in het register moeten staan (1). Maar hoe start je met publiceren?
Er zijn verschillende organisaties die hun ervaringen en adviezen delen. Van het betrekken van de praktijk tot het gebruik van sjablonen. De beste tips werden verzameld in een handige top 10.
Begin gewoon: Laat je niet weerhouden door twijfel. Start met het publicatieproces en leer gaandeweg. Gemeente Amsterdam benadrukt dat angst ongegrond is en dat het starten van het publicatieproces een kans biedt om het werkproces te verbeteren.
Betrek de praktijk: Gemeente Groningen adviseert om de praktijk te betrekken bij het uitleggen van het algoritme. Zij hebben vaak de beste inzichten en kunnen het op een begrijpelijke manier communiceren.
Plan een aansluitsessie: De gemeente Súdwest-Fryslân nam contact op met haar leveranciers en plande direct een aansluitsessie in (2). Daarnaast startte ze een intern gesprek over het gebruik van algoritmes.
Wijs een eigenaar aan: RVIG adviseert om voor elk algoritme een eigenaar aan te wijzen, wat verantwoordelijkheid en duidelijkheid biedt binnen de organisatie. Deze eigenaar kan er ook voor zorgen dat de informatie up-to-date blijft.
Kijk rond bij anderen: De gemeente Bergen op Zoom keek goed rond bij andere gemeenten en zagen al snel dat er veel wordt gekozen voor dezelfde software en dezelfde algoritmes. Dit is een heel fijne basis om eventuele ontbrekende kennis en informatie aan te vullen
Begin met één algoritme: De Inspectie van het Onderwijs raadt aan om te starten met het registreren van één algoritme, bij voorkeur degene met de grootste impact. Dit biedt een overzichtelijke start en voorkomt verlamming door keuzestress.
Gebruik sjablonen: Gemeente Waalwijk benadrukt het gebruik van sjablonen (3) als een efficiënte manier om algoritmebeschrijvingen te standaardiseren en te versnellen.
Oefen met een low-impact algoritme: Begin met het registreren van een algoritme met een lage impact om vertrouwd te raken met het proces. Dit verlaagt de drempel voor toekomstige registraties adviseert Gemeente Stichtse Vecht.
Transparantie is essentieel: Gemeente Eindhoven onderstreept het belang van transparantie bij het gebruik van algoritmen. Maak duidelijk wat de toegevoegde waarde is en ga in gesprek met relevante partijen om verantwoord gebruik te waarborgen.
Maak het begrijpelijk: Vermijd ambtelijk taalgebruik en schrijf een tekst die voor iedereen toegankelijk is. Maak het zo eenvoudig mogelijk zodat ook je moeder het begrijpt.
(1) https://ibestuur.nl/artikel/kabinet-gestart-met-traject-om-algoritmeregister-te-verplichten/
(2) algoritmeregister@minbzk.nl
(3) https://algoritmes.pleio.nl/news/view/91bc01da-5f3a-42e3-ac06-b3b9a4dcd18b/meer-transparantie-over-algoritmes-dankzij-sjablonen
