Europarlementariërs roepen grote bedrijven op om niet langer de kassen van Google en Facebook te spekken. De digitale advertentiesystemen die de techbedrijven in het leven hebben geroepen, vormen een ‘ontluikend en snelgroeiend probleem’ voor onze privacy, sociale cohesie en democratie. Ze roepen grote bedrijven op om niet langer bij te dragen aan het ‘ondoorzichtige en giftige ecosysteem’ dat Google en Facebook hebben gecreëerd en over te stappen op minder schadelijke alternatieven. Dat schrijven Europarlementariërs van vier grote partijfamilies (sociaaldemocraten, liberalen, groenen en het linkse blok GUE/NGL) die zich verenigd hebben in de Tracking Free Ads coalitie in een open brief.
De opstellers maken zich grote zorgen over de tracking advertising technologie die Google en Facebook ontworpen hebben. Deze technologie is volgens hen dusdanig ontworpen om grote hoeveelheden persoonlijke informatie van burgers te verzamelen. Gebruikers zijn daar veelal niet van op de hoogte en hebben niet op een geïnformeerde manier daarmee ingestemd. De Amerikaanse techbedrijven schenden zodoende het recht van Europese burgers op privacy en databescherming.
De persoonsgegevens en andere data die Google en Facebook verzamelen, wordt in de ogen van de Europarlementariërs misbruikt voor politieke, commerciële en criminele doeleinden. Daarnaast berokkenen de advertentiesystemen ernstige schade toe aan het midden- en kleinbedrijf (mkb). Alleen in Europa gaf het bedrijfsleven bijna 70 miljard euro uit aan online advertenties. Van dat bedrag belandde 50 tot 70 procent in de zakken van Google en Facebook. Uitgevers en kleine advertentiebureaus vissen hierdoor achter het net.
“Het is onze verantwoordelijkheid als beleidsmakers om onze kernwaarden te beschermen en regelgeving te ontwikkelen die de digitale advertentie-economie opnieuw kalibreert”, zo schrijven de Europarlementariërs in hun open brief. Tegelijkertijd leggen ze de verantwoordelijkheid ook deels bij grote bedrijven die zaken doen met Google en Facebook. Zodoende houden ze het ‘giftige ecosysteem’ in stand dat maatschappijen wereldwijd ontwricht.
Om uit deze impasse te komen, is er volgens de Europarlementariërs een oplossing. Grote bedrijven moeten op grote schaal overstappen op meer privacyvriendelijke alternatieven. De New York Times, Stichting Ether Reclame (STER) en DuckDuckGo noemen zij als voorbeeld. “Deze platforms hebben alternatieve advertentiesystemen gecreëerd die net zo effectief -of zelfs effectiever- zijn als de advertentiesystemen die door persoonsgegevens worden aangestuurd, met minder negatieve effecten voor de maatschappij”, aldus de opstellers.
De kritiek van de Europarlementariërs gaat in beginsel over cookies. Dat zijn informatiebestanden die op een computer, smartphone of tablet worden geplaatst zodra iemand een website bezoekt. Er bestaan diverse soorten cookies: denk aan functionele cookies, analytische cookies, third party cookies en tracking cookies.
De laatste is de meest beruchte, omdat deze nauwlettend je surfgeschiedenis bijhoudt, maar ook welke zoekopdrachten je uitvoert, en zelfs waar je offline gaat en staat. Dergelijke informatie is interessant voor advertentienetwerken en adverteerders, omdat ze hiermee persoonsgerichte advertenties kunnen aanbieden. Het is waar Google en Facebook jaarlijks tientallen miljarden dollars mee verdienen.
Vanwege de verregaande privacyinbreuk, stelt de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) regels aan bedrijven die met cookies werken. Om te beginnen moeten bezoekers ‘vrijelijk, ondubbelzinnig, geïnformeerd en specifiek’ instemmen dat hun persoonsgegevens worden verwerkt door de website-eigenaar. Ook moeten sites duidelijk maken welke cookies ze op de computer van hun bezoekers willen plaatsen en voor welke doeleinden.
Verder is het opwerpen van een cookiemuur verboden. Daarmee dwingt een site zijn bezoekers om alle cookies te accepteren voordat ze de inhoud van een site mogen bekijken. Voor functionele en analytische cookies geldt dat een bezoeker niet expliciet zijn toestemming moet geven om cookies te plaatsen. Tot slot moeten bezoekers de mogelijkheid krijgen om cookies te accepteren en weigeren, bijvoorbeeld met een ja- of nee-knop in een pop-upvenster.
De open brief van de Europarlementariërs volgt enkele weken nadat oud-Facebook-medewerker Frances Haugen een boekje opendeed over Facebook. Volgens de klokkenluider verkoos haar voormalige werkgever een zo hoog mogelijke winst structureel boven veiligheid van gebruikers. Tienduizenden interne pagina’s bewijzen volgens haar dat Facebook keer op keer winstbejag verkoos boven beveiligingsmaatregelen voor gebruikers. Dat is de reden waarom het sociale netwerk tekortschiet in de aanpak van desinformatie en haatzaaien. Sterker nog, ze claimt dat Facebook een belangrijke rol heef gespeeld bij de bestorming van het Capitool begin januari.
Facebooklobbyist Nick Clegg heeft de beschuldigingen altijd ontkend. Hij noemde de aantijgingen ‘belachelijk’ en stelde dat Facebook vorig jaar miljarden nepaccounts heeft verwijderd. Een sociaal platform is volgens hem niet verantwoordelijk voor de polarisatie die in de samenleving leeft. Deze wordt in zijn ogen gevoed door mensen die ‘aanzetten tot geweld en dat nog verder aanmoedigen’.
