De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft de trends en ontwikkelingen op privacygebied in kaart gebracht die spelen bij de overheid. De AP ziet dat de overheid wel stappen heeft gezet, maar nog altijd worstelt om te voldoen aan privacywetgeving.
De AP constateert in het sectorbeeld Overheid dat:
De kennis van de privacywet- en regelgeving binnen overheidsorganisaties soms te wensen overlaat, in het bijzonder bij bestuurders.
De positie van de interne privacytoezichthouder, de functionaris gegevensbescherming (FG), in sommige gevallen onder druk staat.
Overheidsorganisaties soms bewust over de grenzen van de wet gaan. Bijvoorbeeld bij het signaleren van fraude (denk aan frauderisico-algoritmes). Maar ook het omgekeerde: dat bestuurders niet durven, omdat zij de privacywet- en regelgeving – onterecht – als belemmering zien.
Overheidsorganisaties verzamelen meer persoonsgegevens dan ooit en willen die gegevens ook meer dan ooit aan elkaar koppelen. Het risico dat burgers in de knel komen is groot als de overheid verkeerd omgaat met hun persoonsgegevens. Grote voorbeelden hiervan zijn de toeslagenaffaire en het datalek bij de GGD tijdens de coronapandemie, maar denk ook aan het gebruik van ondoordachte algoritmes door UWV en DUO.
Monique Verdier, vicevoorzitter AP: “Als burger ben je verplicht gegevens met de overheid te delen. Vaak ook heel gevoelige gegevens. Natuurlijk ga je er dan vanuit dat de overheid zorgvuldig met jouw gegevens omspringt, dat die niet in verkeerde handen kunnen komen. En dat de overheid je op basis van je persoonsgegevens niet oneerlijk behandelt of discrimineert.”
Ook bij gemeenten ziet de AP steeds meer behoefte om gegevens te delen en aan elkaar te koppelen. Dit gebeurt vaak om iemand met een zorgvraag te helpen, schuldenproblematiek tegen te gaan of criminaliteit een halt toe te roepen. Dat zijn goede intenties, maar daarbij past ook dat je burgers en hun gegevens goed beschermt.
Monique Verdier: “Er is voor de overheid nog werk aan de winkel. Dat bleek de afgelopen jaren helaas ook wel uit de reeks ernstige misstanden met gegevensverwerking door de overheid. Die hebben de samenleving opgeschrikt en het vertrouwen van burgers in de overheid geschaad. Om het vertrouwen te herstellen, zal de overheid moeten laten zien dat zij de privacyrechten en de belangen van burgers serieus neemt en er alles aan doet die goed te beschermen.”
