Eind 2022 deed ChatGPT zijn intrede. De komst van de op kunstmatige intelligentie (AI) gebaseerde chatbot kwam voor mensen wereldwijd als een storm, die tot op heden niet is gaan liggen. Integendeel: ChatGPT belooft zich door te ontwikkelen en ons daardoor op steeds meer manieren te kunnen ondersteunen in het dagelijks leven. Nu we de opkomst van de slimme chatbot een aantal maanden hebben kunnen aanschouwen, deed juridisch platform Mr. een rondvraag bij juristen en experts uit de juridische praktijk. Hoe dienen juristen zich te verhouden tot ChatGPT? Evert Stamhuis, hoogleraar Law and Innovation aan Erasmus School of Law, werd eveneens bevraagd in het juni-nummer van Mr. Volgens Stamhuis is het niet de vraag óf de juridische sector ChatGPT moet omarmen, maar hóé.
Generatieve AI op basis van large language models (LLM), zoals ChatGPT, biedt veel potentie en kan juridisch werk vergemakkelijken, zo blijkt uit de rondvraag. Vooral bij feitenonderzoek en vertalingen van teksten kan ChatGPT juristen een helpende hand bieden. Toch is ook voorzichtigheid geboden bij de toepassing van de tool. Zo begrijpt ChatGPT geen context en de bronvermelding is summier en soms irrelevant. In plaats van vervangend kan de tool dan ook beter als complementair middel gezien worden: een manier om de diensten van juristen efficiënter en goedkoper aan te bieden.
Ook Stamhuis ziet heil in de toepassing van ChatGPT in de juridische en academische wereld. Met name wanneer de tool wordt ingezet als ‘schrijfhulp’ - de techniek kan een eerste opzet schrijven over juridische situaties die zich in het verleden al vaak hebben voorgedaan. Stamhuis relativeert de opmars van en zorgen over de technologie door middel van de veranderende tijdsgeest. “Een juridische bibliotheek was óók al een instrument om de eigen studie van primaire rechtsbronnen te ondersteunen, met een sleutelrol voor de deskundige bibliothecaris”, vertelt hij aan Mr. De bibliotheekvaardigheden zijn inmiddels geëvolueerd naar databasevaardigheden. Een nieuwe tijd brengt volgens Stamhuis nieuw gereedschap met zich mee.
Negeren of weren heeft volgens de hoogleraar Law and Innovation dan ook geen zin. Liever stelt Stamhuis zich open, doch zorgvuldig op: “Legal tech biedt ons als opleiders de mooie uitdaging om met de studenten tot een kritisch constructieve attitude te komen.” Hierbij acht hij het overigens van groot belang dat studenten een kijkje “onder de motorkap” van de chatbot krijgen. Tot op heden is dit niet aan de orde omdat ChatGPT in handen is van techreus OpenAI. Daarom is Stamhuis momenteel betrokken bij de ontwikkeling van een eigen LLM – het Erasmian Language Model – dat een rol zal gaan spelen in de master Recht & Technologie en de minor AI & Societal impact.
ChatGPT kan dus van waarde zijn binnen de juridische (academische) sector, zolang men maar kritisch en transparant blijft, en op deze manier originaliteit en eigenheid in werken beschermt. Bij het schrijven van wetenschappelijke artikelen betekent dit voor Stamhuis, bijvoorbeeld, dat tijdschriftredacties, peer reviewers, uitgevers, auteurs en kennisinstellingen zorgvuldig over de inzet van technologie moeten overleggen. Ook moet in het methodologische deel van publicaties ruimte zijn voor openheid over gebruik van ChatGPT, net zoals publicisten momenteel al transparant moeten zijn over de inzet van databases en zoektermen.
Alhoewel Stamhuis een blijvend maatschappelijk debat over de GPT-techniek noodzakelijk acht, beschouwt hij het als zijn “prachtige missie” om de studenten van vandaag op te leiden tot de tech savvy juristen van de toekomst. Deze juristen zijn technisch bedreven en kennen de waarde van fundamentele rechten en de rule of law in veranderende tijden. We moeten ons volgens Stamhuis vooral niet door zorgen laten verlammen. Juristen kunnen dan wel niet meer om de komst van AI heen, maar digitalisering laat evenzeer zien hoe onmisbaar kundige, menselijke juristen zijn.
