In de nacht van 15 op 16 mei hebben de formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB een akkoord bereikt. In dit hoofdlijnenakkoord zijn ook enkele punten opgenomen rondom cybercrime, online veiligheid en online privacy. Zo wordt onder andere de aanpak van digitale dreigingen en de bescherming van klokkenluiders verstrekt.
De partijen willen dat het nieuwe programkabinet de aanpak van digitale dreigingen door ‘statelijke actoren en cybercriminelen’ versterkt (1). Daarvoor wordt er ingezet op een intensieve samenwerking tussen de overheid, veiligheidsdiensten, wetenschap en het bedrijfsleven. Ook worden maximumstraffen voor cybercriminaliteit verhoogd.
Economische spionage moet volgens de plannen bestreden worden. De bevoegdheden van de veiligheidsdiensten worden daarvoor uitgebreid. Verder wordt spionage strenger bestraft.
In strategisch belangrijke sectoren en diensten vanuit landen met verhoogde spionagerisico’s wordt het gebruik van elektronica zoals scanapparatuur afgebouwd. Het akkoord specificeert niet om welke sectoren en diensten dit zou gaan.
Volgens het hoofdlijnenakkoord heeft ook het versterken van de digitale slagkracht van inlichtingendiensten en van de cyberveiligheid bij defensie prioriteit. Het is nog niet duidelijk hoe die digitale slagkracht verstrekt zal worden.
Ook op het gebied van (online) privacy staan er enkele punten in het hoofdlijnenakkoord. Zo wordt de bescherming van klokkenluiders versterkt. Dit is een onderwerp waar NSC-leider Pieter Omtzigt (2) al eerder voorstander van was.
Gebruik van AI door de overheid wordt aan voorwaarden gebonden zodat veiligheid, privacy en rechtsbescherming geborgd zijn. Het plan is om een wetenschappelijk standaard te maken voor het gebruik van modellen en algoritmes.
Die standaard moet openbaar zijn en duidelijk maken waarvoor modellen wel en niet gebruikt kunnen worden. Waarschijnlijk zijn deze punten opgenomen naar aanleiding van de toeslagenaffaire (3).
Verder zijn de volgende punten relevant als het gaat om online privacy:
De overheid en de maatschappij moeten volgens het akkoord weerbaar worden gemaakt tegen desinformatie en ‘deepfakes’. De VVD pleitte al eerder voor een verbod op deepfakes (4).
Er komt een veilig, decentraal elektronisch patiëntendossier met inachtneming van privacy en gegevensbeveiliging.
De politie krijgt de mogelijkheid om met digitale apparatuur zoals ANPR-camera’s criminelen sneller op te sporen, met focus op de grensregio’s.
Wie de plannen van het hoofdlijnenakkoord uit zal voeren is nog onduidelijk. Formateur Richard van Zwol gaat de komende weken aan de slag om een ministerploeg samen te stellen voor het nieuwe kabinet. Dit zal een extra tijdrovende klus worden omdat de helft van de bewindslieden ‘van buiten de politiek’ moet komen.
Aan de nieuwe bewindslieden is vervolgens de taak om het hoofdlijnenakkoord daadwerkelijk uit te werken tot een regeerprogramma. Hiervoor is nog geen deadline bekendgemaakt.
https://www.kabinetsformatie2023.nl/documenten/publicaties/2024/05/16/hoofdlijnenakkoord-tussen-de-fracties-van-pvv-vvd-nsc-en-bbb
https://www.vpngids.nl/onderzoek/pieter-omtzigt-en-privacy-stemgedrag/
https://www.vpngids.nl/nieuws/ep-toeslagenaffaire-in-nederland-belangrijk-leermoment/
https://www.vpngids.nl/nieuws/vvd-wil-verbod-op-deepfakes/
