De Raad heeft de weg geëffend om de rechtsstelsels van de EU-lidstaten sneller te digitaliseren en doeltreffender en toegankelijker te maken. Een verordening over de digitalisering van grensoverschrijdende justitiële samenwerking en toegang tot de rechter en een bijbehorende richtlijn moeten voor vlottere elektronische communicatie bij grensoverschrijdende justitiële samenwerking in burgerlijke, handels- en strafzaken zorgen.
Beide teksten zijn aangenomen slechts enkele dagen nadat de EU-justitieministers een strategie voor e-justitie voor de jaren 2024-2028 hadden goedgekeurd. Die strategie moet de lidstaten sturen bij de uitvoering van een breed scala aan wetgevings- en andere initiatieven om het digitaliseringsproces en het gebruik van digitale diensten op het gebied van justitie te versnellen.
Een meer gedigitaliseerd rechtsstelsel zal doeltreffender en toegankelijker zijn voor de burger. Met dit besluit worden de communicatie tussen burgers en autoriteiten en de uitwisseling van informatie bij gerechtelijke procedures in meerdere EU-landen tegelijk eenvoudiger.
-Félix Bolaños, minister van Justitie van Spanje
Met de 2 nieuwe EU-wetteksten kunnen burgers en hun wettelijke vertegenwoordigers bij grensoverschrijdende procedures in de EU met de autoriteiten communiceren via een Europees elektronisch toegangspunt, bijvoorbeeld om vorderingen in te stellen en de nodige informatie te versturen en te ontvangen. De autoriteiten zullen ook onderling kunnen communiceren en gegevens over zaken kunnen uitwisselen via veilige, betrouwbare digitale kanalen.
Met de nieuwe regels kunnen
partijen en andere betrokkenen via videoconferentie of andere technologieën voor communicatie op afstand deelnemen aan hoorzittingen in burgerlijke, handels- en strafzaken
natuurlijke of rechtspersonen, of hun vertegenwoordigers, communiceren met de bevoegde autoriteiten
documenten met een elektronische handtekening of zegel worden erkend
vergoedingen via elektronische weg worden betaald
Naast de verordening en de richtlijn die de Raad heeft aangenomen, heeft de EU de afgelopen jaren meerdere wetgevingsinitiatieven op het gebied van digitale justitie goedgekeurd. Voorbeelden zijn de verordening voor een geautomatiseerd systeem voor de grensoverschrijdende elektronische gegevensuitwisseling op het gebied van justitiële samenwerking in civiele en strafzaken (e-Codex), die een passend kader biedt voor de uitwisseling van justitiële informatie via beveiligde diensten; de verordeningen over de betekening en de kennisgeving van stukken en over bewijsverkrijging, waarbij het gebruik van het gedecentraliseerde IT-systeem met op e-Codex gebaseerde interoperabele toegangspunten wordt ingevoerd voor de desbetreffende communicatie; of de verordening elektronisch bewijsmateriaal, waarmee rechtshandhavingsinstanties en justitiële autoriteiten eenvoudiger en sneller elektronisch bewijsmateriaal van een andere lidstaat kunnen verkrijgen.
Voor al deze initiatieven zal op nationaal niveau technische en administratieve follow-up nodig zijn. Om de lidstaten hierin te ondersteunen, keurde de Raad onlangs een strategie voor e-justitie 2024-2028 goed. In de strategie worden niet alleen de beginselen en doelstellingen voor de ontwikkeling van e-justitie voor de komende 5 jaar beschreven, maar ook de maatregelen die de lidstaten en de EU moeten nemen om deze doelstellingen te verwezenlijken.
De verordening treedt in werking op de 20e dag na de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de EU en wordt 15 maanden na inwerkingtreding van toepassing. De richtlijn moet in het nationale recht worden omgezet.
