De Europese Commissie heeft vandaag de voorlopige resultaten bekendgemaakt van haar sectoraal onderzoek naar de markten voor producten en diensten die verband houden met het internet der dingen (IoT) voor consumenten in de Europese Unie. In het voorlopige verslag wordt de snelle groei van deze markten bevestigd, maar wordt ook gewezen op mogelijke punten van zorg die door de respondenten van het sectorale onderzoek naar voren zijn gebracht.
Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager, belast met het mededingingsbeleid, hierover: “Toen we met dit sectorale onderzoek van start gingen, waren we bezorgd over het risico dat er in deze sector poortwachters zouden ontstaan. Onze zorg was dat zij hun macht konden gebruiken om de mededinging te schaden, ten koste van de ontwikkeling van bedrijven en consumenten. Uit de eerste resultaten die vandaag worden bekendgemaakt, blijkt dat velen in de sector onze bezorgdheid delen. Eerlijke concurrentie is nodig om het grote potentieel van het internet der dingen voor consumenten in hun dagelijks leven optimaal te benutten. Deze analyse zal worden meegenomen in onze toekomstige handhaving en regelgeving, en dus ontvangen we in de komende maanden graag verdere feedback van alle belanghebbenden.”
Het sectorale onderzoek naar het internet der dingen voor consumenten is op 16 juli 2020 gestart als onderdeel van de digitale strategie van de Commissie en na de aankondiging in de mededeling van de Commissie “De digitale toekomst van Europa vormgeven”. Tijdens het onderzoek heeft de Commissie informatie verzameld van meer dan 200 ondernemingen van verschillende omvang die actief zijn op de producten- en dienstenmarkten van het internet der dingen voor consumenten en gevestigd zijn in heel Europa, Azië en de Verenigde Staten. Voorts hebben deze ondernemingen meer dan 1000 overeenkomsten met de Commissie gedeeld. Deze informatie vormt de basis van het voorlopige verslag dat vandaag wordt bekendgemaakt.
In de bevindingen van het voorlopige verslag over het sectorale onderzoek naar het IoT voor consumenten is aandacht voor: i) de kenmerken van de producten en diensten van het IoT voor consumenten, ii) de kenmerken van de concurrentie op deze markten, iii) de belangrijkste punten waarover respondenten mogelijk bezorgd zijn wat de huidige werking van de IoT-markten voor consumenten en de toekomstperspectieven daarvan betreft.
Blijkens het voorlopige verslag is het internet der dingen voor de consument weliswaar een relatief nieuw gebied, dat echter snel groeit en steeds meer deel uitmaakt van ons dagelijkse leven. Daarnaast doet zich de tendens voor dat er steeds meer spraakassistenten beschikbaar worden en dat deze steeds vaker verschijnen als gebruikersinterfaces die interactie met verschillende slimme apparaten en IoT-diensten voor consumenten mogelijk maken.
De meeste respondenten van het sectorale onderzoek wijzen erop dat de kosten van investeringen in technologie en de concurrentiesituatie de belangrijkste belemmeringen vormen voor de toegang tot of de expansie in de sector. Volgens de antwoorden zijn de kosten voor investeringen in technologie bijzonder hoog op de markt voor spraakassistenten. Over de concurrentiesituatie heeft een groot aantal respondenten gemeld dat het moeilijk is te concurreren met verticaal geïntegreerde ondernemingen die hun eigen ecosystemen hebben opgebouwd binnen en buiten de sector van het consumenteninternet der dingen (bv. Google, Amazon of Apple). Aangezien deze spelers de meest voorkomende besturingssystemen voor slimme en mobiele apparaten en de meest toonaangevende spraakassistenten leveren, bepalen zij welke processen worden aangewend om slimme apparaten en diensten te integreren in een IoT-systeem voor consumenten.
Respondenten uitten hun bezorgdheid over bepaalde exclusiviteits- en koppelpraktijken met betrekking tot spraakassistenten, alsook over praktijken die de mogelijkheid beperken om verschillende spraakassistenten op hetzelfde slimme apparaat te gebruiken.
In het voorlopige verslag wordt melding gemaakt van een aantal potentiële bezwaren van respondenten waar het gaat om de tussenpositie die spraakassistenten en besturingssystemen van slimme apparaten innemen tussen gebruikers aan de ene kant en slimme apparaten of IoT-diensten voor consumenten aan de andere kant. Deze positie, in combinatie met hun sleutelrol bij het genereren en verzamelen van gegevens, zou spraakassistenten en besturingssystemen in staat stellen controle te bewaren over gebruikersrelaties. In dit verband hebben respondenten zich ook bezorgd getoond over de vindbaarheid en zichtbaarheid van hun IoT-diensten voor consumenten.
Aanbieders van besturingssystemen van slimme apparaten en spraakassistenten lijken ruime toegang te krijgen tot gegevens, waaronder informatie over interactie tussen gebruikers en slimme apparatuur van derden en IoT-diensten voor consumenten. Volgens de respondenten van het sectoronderzoek zouden aanbieders van spraakassistenten, voor de verbetering van hun algemene spraakassistenten en wat de marktpositie daarvan betreft, niet alleen voordelen halen uit deze toegang tot grote hoeveelheden gegevens en de accumulatie daarvan, maar zouden zij ook in staat zijn gemakkelijker een hefboomwerking uit te oefenen op aangrenzende markten.
Volgens respondenten zijn aan eigendomsrechten onderworpen technologieën wijdverspreid en leidt dit soms tot de ontwikkeling van “feitelijke normen”: samen met de versnippering van de technologie en het ontbreken van gemeenschappelijke normen doet dit bezorgdheid rijzen over het gebrek aan interoperabiliteit in de sector van het IoT voor consumenten. Met name zouden enkele aanbieders van spraakassistenten en besturingssystemen eenzijdig controle uitoefenen op interoperabiliteits- en integratieprocessen. Zo zouden ze in staat zijn de functionaliteiten van slimme apparatuur van derden en IoT-diensten voor consumenten te beperken ten opzichte van hun eigen diensten.
Het voorlopige verslag over de bevindingen van het sectorale onderzoek zal nu aan een openbare raadpleging worden onderworpen voor een periode van twaalf weken, tot en met 1 september 2020. Alle belanghebbenden zullen de mogelijkheid krijgen opmerkingen te maken over de bevindingen van het sectorale onderzoek, aanvullende informatie in te dienen of andere punten van zorg op te werpen.
De Commissie wenst het eindverslag bekend te maken in de eerste jaarhelft van 2022.
De informatie die wordt verzameld in het kader van het sectorale onderzoek naar het IoT voor consumenten, zal dienen als leidraad voor de toekomstige handhavings- en regelgevingsactiviteiten van de Commissie. Elke maatregel tot handhaving van de mededingingsregels naar aanleiding van het sectoronderzoek moet worden gebaseerd op een beoordeling per geval. De bevindingen van dit sectoronderzoek kunnen ook bijdragen aan het lopende wetgevingsdebat over het voorstel van de Commissie voor de wet inzake digitale markten.
