De Europese Commissie vindt dat de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) te streng interpreteert. Daardoor bestaat het gevaar dat het vrije ondernemerschap in de EU wordt belemmerd. Het dagelijks bestuur van de EU vraagt de toezichthouder om de Europese privacywetgeving minder strikt te hanteren. Dat blijkt uit een brief van de Europese Commissie die is ingezien door NRC.
Het gaat in het bijzonder om het standpunt dat commerciële belangen nooit aangemerkt kunnen worden als een gerechtvaardigd belang. In 2020 deelde de Autoriteit Persoonsgegevens om deze reden twee torenhoge boetes uit. Zo kreeg de Koninklijke Nederlandse Lawn Tennisbond (KNLTB) een boete van 525.000 euro opgelegd, omdat het e-mailadressen en andere persoonlijke gegevens van leden verkocht aan sponsors voor direct marketing.
De tennisbond was het hier niet mee eens en verdedigde zich door te zeggen dat het om een gerechtvaardigd belang gaat. Door gegevens van leden aan derden te verkopen, zou de bond haar economische positie versterken. Zou ze dat niet doen, dan zou tennissen een stuk duurder worden. “De tennisbond is altijd zorgvuldig omgegaan met persoonsgegevens van leden en open en transparant geweest over het beleid met betrekking tot het delen van persoonsgegevens“, aldus de KNLTB.
De AP handhaafde de boete, omdat in haar ogen een commercieel belang nooit een gerechtvaardigd belang kon zijn.
Ook VoetbalTV kreeg het aan de stok met de Autoriteit Persoonsgegevens. Het platform zond live wedstrijden uit in het amateurvoetbal. Om de wedstrijden goed in beeld te brengen, werden slimme camera’s gebruikt. Voor deze streamingdienst moesten leden betalen.
De toezichthouder vond echter dat er sprake was van een grove privacyschending. Het voetbalplatform kreeg daarom een boete van 575.000 euro aan de broek. VoetbalTV verdedigde zich door te zeggen dat er sprake was van een gerechtvaardigd belang. Net als bij de KNLTB wilde de Autoriteit Persoonsgegevens daar niets van weten: een commercieel belang kan nooit gekwalificeerd worden als een gerechtvaardigd belang, zo luidde de uitspraak.
VoetbalTV accepteerde dit niet en ging in beroep tegen de boete. De rechtbank van Utrecht verwierp de boete van de toezichthouder. “Omdat verweerder de verwerking van persoonsgegevens niet volledig heeft onderzocht en gestopt is bij de vaststelling dat eiseres geen gerechtvaardigd belang heeft, is het besluit voor het overige niet voldoende zorgvuldig genomen en is daarmee in strijd met artikel 3:2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). De boeteoplegging kan daarom niet in stand blijven”, zo oordeelde de rechter.
De Raad van State doet binnenkort een uitspraak in deze kwestie.
Niet alleen in Nederland werd er volop over de kwesties geschreven. Het nieuws bereikte de Europese Commissie. Die zag zich genoodzaakt om zich met de zaak te bemoeien. Het dagelijks bestuur van de EU stuurde een brief naar AP-bestuursvoorzitter Aleid Wolfsen. In deze brief -in handen van NRC- waarschuwde de Commissie dat de Nederlandse toezichthouder met zijn strikte interpretatie van de AVG de interne markt in gevaar brengt en het vrije ondernemerschap belemmert.
Brussel wijst erop dat commerciële overwegingen wel degelijk een gerechtvaardigd belang kunnen zijn. Europese rechters hebben geoordeeld dat Google persoonsgegevens van internetgebruikers vanuit commerciële overwegingen mag verzamelen. De Europese Commissie nodigt Wolfsen uit om zijn standpunt te wijzigen.
In een reactie -die ook in handen is van NRC- wijst de bestuursvoorzitter op het feit dat de toezichthouder een onafhankelijke positie inneemt. Hij ontkent dat zijn interpretatie van gerechtvaardigd belang in tegenspraak zijn met de uitspraken van het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. Wolfsen erkent dat de AVG overal in Europa op dezelfde manier uitgelegd moet worden. Het is echter aan de nationale toezichthouders om hier afspraken over te maken. De European Data Protection Board (EDPB), de koepelorganisatie van alle Europese toezichthouders, zou daar druk doende mee zijn.
Oud-medewerkers van de Autoriteit Persoonsgegevens zeggen tegen NRC dat Wolfsen zijn standpunt over de onverenigbaarheid van commercieel belang en gerechtvaardigd belang doordrukt. Op deze manier zou hij consumenten willen beschermen tegen de datahonger van commerciële bedrijven. Interne juristen zouden de bestuursvoorzitter hebben gewaarschuwd dat rechters het niets zouden kunnen zijn met zijn interpretatie.
