Facebook Ierland heeft tussen 1 april 2010 en 1 januari 2020 de wet overtreden bij de verwerking van persoonsgegevens van Nederlandse gebruikers. Deze gegevens werden verwerkt voor advertentiedoeleinden, zonder dat gebruikers daarvoor toestemming hadden gegeven. Verder heeft Facebook persoonsgegevens met derden gedeeld zonder dat Nederlandse leden daarvan op de hoogte waren.
Dat blijkt uit het vonnis van de rechtbank van Amsterdam, dat vandaag openbaar is gemaakt. De veroordeling beperkt zich tot Facebook Ierland, omdat alleen zij verantwoordelijk is voor de verwerking van persoonsgegevens van Nederlanders.
De zaak was aangespannen door de Data Privacy Stichting tegen drie bedrijven die onderdeel uitmaken van Facebook. De stichting verwijt het sociale netwerk dat ze jarenlang gegevens van Nederlandse Facebook-gebruikers heeft verzameld en gedeeld met adverteerders. De dochteronderneming van Meta had echter nooit expliciet om toestemming hiervoor gevraagd, wat volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) wel vereist is.
Verder verweet de stichting dat Facebook haar leden niet informeerde over de data die het bedrijf van gebruikers vergaarde en verkocht aan externe partijen. Zo was het platform onder meer geïnteresseerd in de apps die gebruikers op hun smartphone hadden staan, wat ze met hun vrienden deelden en hun surfgedrag buiten de app om. “Zo verrijkte Facebook zich ongerechtvaardigd en ten koste van zijn gebruikers”, aldus de Data Privacy Stichting.
Facebook haalde alles uit de kast om de rechtszaak in de kiem te smoren. Zo zeiden de advocaten van het sociale netwerk dat de Nederlandse rechter niet bevoegd was om over de zaak te oordelen. Daarnaast wilde de verdediging van Facebook een aantal prejudiciële vragen voorleggen aan het Europees Hof van Justitie en de afloop van andere rechtszaken afwachten.
De rechtbank veegde deze argumenten van tafel en oordeelde dat de rechtszaak tegen Facebook mocht worden voortgezet. Dick Bouma, voorzitter van de Data Privacy Stichting, was blij met de uitspraak. “Dit is een mooie en belangrijke eerste stap van de rechtbank. De uitspraak laat zien dat het loont om als collectief een vuist te maken tegen techgiganten die privacyrechten met voeten treden”, zo zei hij.
De rechtbank van Amsterdam heeft de juridische knoop doorgehakt. De rechter stelt dat Facebook Ierland persoonsgegevens van Nederlandse Facebook-gebruikers verwerkte voor advertentiedoeleinden, zonder dat daarvoor een rechtsgeldige grondslag was. Voor de verwerking van bijzondere persoonsgegevens, zoals seksuele voorkeur of religie, ontbrak deze grondslag eveneens. Het ging niet alleen om persoonsgegevens die gebruikers zelf vermeldden op hun profiel, maar ook om gegevens die Facebook Ierland had verkregen door het surfgedrag van gebruikers buiten de app te volgen.
De rechtbank oordeelt verder dat Facebook Ierland haar Nederlandse gebruikers onvoldoende had geïnformeerd over het delen van hun persoonsgegevens met derden. Hierbij zijn niet alleen de persoonlijke gegevens van gebruikers gedeeld, maar ook die van hun Facebook-vrienden.
Tot slot meent de rechtbank dat het plaatsen van cookies op websites van derden niet onrechtmatig gebeurde. De verplichting om gebruikers hierover te informeren, had het sociale netwerk overgedragen aan de eigenaar van de betreffende website. Dat is volgens de rechter toegestaan. Er ligt geen uitspraak voor een schadevergoeding of financiële compensatie op tafel. Daar moet een afzonderlijke rechtszaak voor worden gevoerd.
Sandra Molenaar, directeur van de Consumentenbond, de belangenorganisatie die op de achtergrond bij de rechtszaak betrokken was, is blij met de uitspraak. “Dit is een ontzettend belangrijke overwinning voor consumenten. De rechtbank oordeelt hard over Facebook. Facebook had de gegevens van al die miljoenen gebruikers in Nederland helemaal niet mogen gebruiken voor advertentiedoeleinden. Dat is een baanbrekende uitspraak en een heel sterk signaal. Niet alleen richting Facebook, maar ook richting andere techbedrijven die de privacywetgeving aan hun laars lappen. Overtredingen blijven niet onbestraft.”
Ook Bouma is te spreken over de uitkomst van het vonnis. Volgens hem ligt er nu een uitspraak op tafel waarmee onderhandeld kan worden over financiële compensatie. “Met deze uitspraak kunnen consumenten eindelijk compensatie krijgen voor de jarenlange privacyschendingen door Facebook. Het is nu aan Facebook om die te bieden. Daarover willen we samen met de Consumentenbond in gesprek met het bedrijf”, aldus de voorzitter van de Data Privacy Stichting.
Een tweede rechtszaak tegen Facebook is in de maak. Deze gaat over het illegaal versturen van persoonsgegevens van Europese gebruikers naar de VS. “Het Europees Hof van Justitie oordeelde tot twee keer toe dat de techreus met het doorsturen van gegevens in strijd met de AVG handelde. Desondanks bleef Facebook persoonsgegevens van zijn Europese gebruikers doorsturen naar Amerika, waar ze toegankelijk waren voor Amerikaanse inlichtingendiensten. Dat is een grove schending van de privacy”, zo zegt Molenaar over de volgende rechtszaak tegen Facebook.
https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:RBAMS:2023:1407
