Hoe weet je of een artikel op internet daadwerkelijk door de betreffende auteur is geschreven? En hoe kan een tool helpen bij het bestrijden van desinformatie? Het project Proof of Provenance wil hier een bijdrage aan leveren. In een coalitie met 7 andere partijen (Beeld & Geluid, de Waag, Koninklijke Bibliotheek, Stichting Privacy by design, Radboud Universiteit, VPRO en KRO-NCRV) bouwt de NPO aan een systeem dat helpt om desinformatie en fake-news te voorkomen.
De term Proof of Provenance komt uit de kunstwereld. Daar wordt het gebruikt om de echtheid van een kunstwerk vast te stellen. Dankzij het innovatiebudget Digitale Overheid kon het projectteam een vliegende start maken (1). Dit budget stelt het ministerie van BZK beschikbaar voor innovatieve en experimentele projecten rondom digitale dienstverlening.
Het Proof of Provenance project heeft een extensie opgeleverd die iedereen in zijn browser kan installeren. Het stelt de lezer in staat te achterhalen wie de oorspronkelijke auteur is van een bepaald artikel. “Het zegt niets over de waarheid van een bericht” vertelt Egon Verharen, Manager Innovation bij de NPO. “Dit project maakt het mogelijk om online content van een digitale handtekening te voorzien via de IRMA-app(link naar andere website). En dat betekent dat je ieder bericht of deel van een bericht terug kan leiden tot de bron.” aldus Verharen. Naast de extensie is er ook een plug-in ontwikkeld voor 2 verschillende CMS-systemen van publicerende partijen.
Het project lijkt alleen maar aan belang te winnen. In de afgelopen periode is het publieke debat verder verhard en wordt de betrouwbaarheid van nieuws snel in twijfel getrokken en bestempeld als fakenieuws. Tijdens de coronapandemie is meer en meer desinformatie verspreid en dus wordt het steeds belangrijker om de authenticiteit van berichten te bewijzen.
Met het innovatiebudget kon het projectteam aan de slag. Verharen: “Dat budget was echt noodzakelijk. Het consortium bestaat uit publieke organisaties die met extern geld gefinancierd worden. Het is lastig om budget vrij te maken voor iets waarvan je nog niet weet of het gaat werken.” Gelukkig zag de jury potentie in het concept en kon het team aan de slag met het bouwen van een eerste prototype.
Het project is succesvol afgerond. Verharen: “De werkende prototypes zijn opgeleverd. Daarnaast zijn alle bouwstenen open source beschikbaar gemaakt, dus iedereen kan ermee verder. Er zijn nog wel een aantal wensen voor een volgende fase. Zo wil het projectteam de plug-in bruikbaar maken voor meer content- managementsystemen. Zodat steeds meer redacties ermee kunnen werken. Maar dat is nog niet zo eenvoudig omdat redacties allemaal met verschillende CMS-systemen werken. “Daardoor moeten we de plug-in steeds een beetje tweaken”. Verharen: We willen het project ook onder de aandacht brengen bij een groter publiek. Zodat dit echt wordt gezien als de manier om de strijd met desinformatie aan te gaan”.
“Mijn grootste wens is dat we Proof of Provenance kunnen uitrollen over het gehele internet. Dat iedereen snapt dat dit een standaard tool is wanneer je content publiceert. Zodat hergebruik van artikelen en quotes veilig kan plaatsvinden. Dat mensen vertrouwen krijgen in berichtgeving van de juiste bron en dat we alle manipulatie teniet kunnen doen” aldus Verharen.
