De Nederlandse overheid wil vaart maken met het versterken van haar digitale fundament. Demissionair staatssecretaris Eddie van Marum (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Digitalisering) beantwoordde afgelopen week Kamervragen over de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS). De boodschap is helder: na 25 jaar automatisering is vrijblijvendheid niet langer houdbaar. Interbestuurlijke samenwerking is nu nodig om, in Van Marums woorden, “het gehele huis van Thorbecke te stutten”.
Uit de nieuwste metingen blijkt dat de naleving van digitale standaarden nog altijd ernstig tekortschiet:
• 36% van de overheidsdomeinen voldoet niet aan de afgesproken internetveiligheidsstandaarden.
• 41% van de websites en apps van de overheid schiet tekort in digitale toegankelijkheid, ondanks een wettelijke plicht.
Volgens het ministerie ligt de oorzaak vooral bij een gebrek aan kennis bij aanbestedende diensten en leveranciers. Om dit te verbeteren, komen er implementatiesteams die organisaties moeten helpen bij de toepassing van standaarden. Voor 2026 is hiervoor €1,5 miljoen gereserveerd. Waar nodig kan de overheid verplichtingen opleggen via de Wet digitale overheid (Wdo).
Een tweede speerpunt van de strategie is digitale autonomie. De overheid leunt nu te sterk op een handvol grote buitenlandse techbedrijven, zoals Amazon en Microsoft. Dat brengt risico’s mee, zoals verlies van onderhandelingsmacht en afhankelijkheid van hun diensten.
Daarom werkt het kabinet aan een nieuwe IT-sourcingsstrategie, waarbij per dienst risicogebaseerd wordt gekeken wat de overheid zelf ontwikkelt, samen uitvoert of inkoopt. Prijs is daarbij niet de belangrijkste factor.
Ook loopt er een verkenning naar een soevereine overheidscloud – in de volksmond de ‘Nedercloud’. De resultaten daarvan worden in 2026 verwacht. Doel is om meer Nederlandse en Europese cloudoplossingen te stimuleren, zodat in de toekomst 30% van de cloudopslag uit eigen regio komt.
Op het gebied van kunstmatige intelligentie wil de overheid inzetten op Europese taalmodellen, zoals die van het Franse Mistral en het Zwitserse Apartus. Zodra het Nederlandse model GPT-NL gereed is, zal dit ook getest worden.
De NDS draait niet alleen om techniek, maar ook om dienstverlening. Burgers en ondernemers moeten niet langer verdwalen in het doolhof van loketten en websites. Het streven is dat men altijd de juiste deur vindt.
Daarvoor wordt gewerkt aan:
Een vernieuwd Overheid.nl als herkenbare online wegwijzer (gereed eind 2026).
Een verkenning naar een overheidsbrede contactstrategie en helpdesk (2026).
Daarnaast krijgt het Federatieve Datastelsel (FDS) vorm: een opvolger van de huidige basisregistraties, waarin publieke organisaties hun data gestandaardiseerd en verantwoord delen. De eerste afspraken worden dit najaar verwacht.
De strategie geeft richting, maar de precieze investeringsagenda moet nog worden uitgewerkt. Die wordt interbestuurlijk opgesteld en moet in het eerste kwartaal van 2026 klaar zijn. Hoe groot het budget wordt, en of dat structureel of tijdelijk is, staat nog open.
Lees hier de Kamerbrief
