Steeds meer Nederlandse gemeenten overwegen om te investeren in gezichtsscanners. Inwoners die een nieuw paspoort aanvragen, moeten zich door dit apparaat laten scannen. Aan de hand van de scan gaat de software na of degene die voor de scanner staat dezelfde persoon is als op de pasfoto van het oude identiteitsbewijs.
Dat meldt de NOS (1).
Gezichtsscanner zien we nu voornamelijk op luchthavens om binnenkomende passagiers te controleren. Mogelijk zien we ze in de nabije toekomst ook bij de balie van de afdeling burgerzaken. Onder meer de gemeenten Almere en Utrechtse Heuvelrug overwegen om een gezichtsscanner aan te schaffen en ze te gebruiken voor inwoners die hun paspoort of rijbewijs willen verlengen. Zij krijgen namelijk steeds vaker te maken met identiteitsfraude. Met een gezichtsscanner willen zij hier een stokje voor steken.
Een gezichtsscanner werkt als volgt. Eerst controleert een ambtenaar de echtheid van het oude paspoort of rijbewijs. Als de authenticiteit is vastgesteld, wordt het gezicht van degene die zijn identiteitsbewijs wil verlengen of rijbewijs wil aanvragen gescand. De software gaat na of degene die voor de balie staat ook daadwerkelijk de persoon is waar hij zich voor uitgeeft. Tot slot wordt de aanvraag- of verleningsprocedure voortgezet.
Vraag is of de plannen niet in strijd zijn met de Europese privacywetgeving. Een gezichtsscan valt onder de categorie bijzondere persoonsgegevens. Dat zijn gegevens die, als ze in de verkeerde handen terecht komen, je privacy in de meest verregaande zin van het woord aantasten. Ze kunnen namelijk gebruikt worden om jou en anderen te identificeren. Niet voor niets gelden voor bijzondere persoonsgegevens zeer strenge regels en moeten organisaties hier uiterst zorgvuldig mee omgaan.
Een woordvoerder van de gemeente Utrechtse Heuvelrug bevestigt dat er nog belangrijke keuzes gemaakt moeten worden, bijvoorbeeld over de bewaartermijn van gezichtsscans. Hij kan dan ook niet zeggen wanneer de gemeente het systeem invoert. Wel laat hij weten dat er eerst getest zal worden alvorens de gemeente overgaat tot aanschaf van een gezichtsscanner.
De Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB) vertelt tegenover de NOS dat meer gemeenten met de gedachte spelen om een gezichtsscanner aan te schaffen. Volgens de belangenvereniging bestaat er echter nog geen wettelijke grondslag om deze systemen te gebruiken om paspoorten en rijbewijzen te verlengen.
Een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vertelt dat gemeenten “op eigen initiatief en onder eigen verantwoordelijkheid” een gezichtsscanner mogen aanschaffen. Hij wijst erop dat gemeenten verplicht zijn om een risicoanalyse uit te voeren voordat ze met het systeem mogen werken.
Identiteitsfraude met paspoorten is al langer een doorn in het oog van het kabinet. In de zomer van 2022 erkende staatssecretaris van Digitalisering Alexandra van Huffelen dat de systemen die gemeenten gebruiken om paspoorten te verstrekken ‘structurele fouten’ bevatten (2). Door corrupte ambtenaren om te kopen, konden criminelen aan een vals paspoort komen. Daarmee bleven ze onder de radar en vluchtten ze ongemerkt naar het buitenland om daar hun criminele activiteiten voort te zetten.
De staatssecretaris kwam met diverse maatregelen (3) om de uitgifte van valse paspoorten tegen te gaan. Zo werd het ‘vierogenprincipe’ ingevoerd, zijn baliemedewerkers verplicht om een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) te overleggen, is toezicht strenger en minder vrijblijvend geworden, geldt er een meldplicht voor gemeenten waar paspoorten zijn verdwenen, en moeten gemeenten een nauwkeurige administratie bijhouden van het aantal paspoorten dat ze in huis hebben en hoeveel ze er uitgeven. Dat laatste wordt ook wel ‘kluis-hygiëne’ genoemd.
https://nos.nl/artikel/2512680-gemeenten-willen-gezichtsscan-bij-nieuw-paspoort-om-identiteitsfraude-tegen-te-gaan
https://www.vpngids.nl/nieuws/systemen-voor-uitgifte-paspoorten-bevatten-structurele-fouten/
https://www.vpngids.nl/nieuws/kabinet-wil-meldplicht-voor-gemeenten-die-paspoorten-kwijt-zijn/
