Meer dan de helft van de Nederlanders staat positief over gezichtsherkenning. Ruim driekwart vindt dat gezichtsherkenning een acceptabel middel is voor politiesurveillance, of om verdachten op te sporen. Emotiedetectie gaat de meesten echter nog een brug te ver. Dat blijkt uit onderzoek van GetApp Nederland, een dochterbedrijf van marktonderzoeker Gartner. Het bedrijf vroeg in juni aan 1.014 Nederlanders tussen de 18 en 85 jaar uit verschillende sectoren naar het gebruik van en hun mening over gezichtsherkenning.
Uit het onderzoek komt duidelijk naar voren dat Nederlanders niet onwelwillend staan tegenover gezichtsherkenning. Zes op de tien respondenten (62 procent) is positief over camera’s met gezichtsherkenningssoftware. 15 procent vindt het zelfs zeer acceptabel om dergelijke camera’s op te hangen. Een kleine groep van 7 procent moet niets van gezichtsherkenning hebben en vindt het onacceptabel.
Bij diverse toepassingen vindt men het geen probleem om gezichtsherkenning toe te passen. Dan moet je denken aan de paspoortcontrole op de luchthaven Schiphol (85 procent), of bij politiesurveillance (80 procent). Iets minder dan de helft (43 procent) vindt dat het oplossen van een misdrijf zwaarder weegt dan de eventuele inbreuk op hun privacy.
Driekwart van de ondervraagden zegt het voordeel in te zien van gezichtsherkenningstechnologie als ze hun smartphone willen ontgrendelen. Verder staat 63 procent positief over de inzet van een gezichtsscan om in te loggen op de app van hun bank of bij het uitvoeren van online betalingen.
Camera’s met gezichtsherkenning worden niet altijd geaccepteerd. Twee derde van de Nederlanders (67 procent) wil niet dat gezichtsherkenningstechnologie gebruikt wordt om gepersonaliseerde advertenties voor te schotelen. De meesten (59 procent) vinden emotiedetectie eveneens onacceptabel. Gezichtsherkenningstechnologie wordt dan in combinatie met kunstmatige intelligentie (AI) gebruikt om bijvoorbeeld persoonlijkheidseigenschappen van sollicitanten te bepalen.
Het al dan niet verlenen van toegang tot gebouwen of concerten met behulp van gezichtsherkenning, vinden velen een heikel punt. Bij overheidsgebouwen of beveiligde instellingen zoals een kerncentrale hebben de meeste Nederlanders er geen moeite mee als daar camera’s met gezichtsherkenning worden gebruikt om mensen al dan niet binnen te laten. Op kantoor of bij de sportvereniging daarentegen hebben ze er meer moeite mee.
Als het gaat om het regelen van de toegang tot evenementen of sportwedstrijden, is het ongeveer fifty-fifty. 48 procent van de respondenten zegt liever geen camera’s met gezichtsherkenning te zien, een groep van 47 procent vindt deze toepassing wel gerechtvaardigd.
Het onderzoek laat zien dat de meeste Nederlanders geen bezwaren hebben tegen het gebruik van camera’s met gezichtsherkenning wanneer het hun veiligheid betreft. Zodra gezichtsherkenningstechnologie gebruikt wordt voor consumptie en marketing, ligt de acceptatie een stuk lager.
De Autoriteit Persoonsgegevens denkt daar anders over. De toezichthouder benadrukt dat camera’s met gezichtsherkenning in beginsel verboden zijn. In december 2020 waarschuwde de toezichthouder een Jumbo-filiaalhouder in Alphen aan den Rijn die beveiligingscamera’s met gezichtsherkenning wilde ophangen om bezoekers te beschermen en winkeldieven tegen te houden. Monique Verdier, vicevoorzitter van de AP, vergeleek bezoekers met ‘wandelende streepjescodes’.
In twee gevallen mag men van dit verbod afwijken: als de betrokkene expliciet toestemming heeft gegeven om op beeld vastgelegd te worden, of als deze techniek gebruikt wordt voor beveiligings- en authenticatiedoeleinden die een ‘zwaarwegend belang’ dienen (zoals de beveiliging van een datacenter).
In de Tweede Kamer maakt men zich zorgen over het gebruik van gezichtsherkenningssoftware van het Amerikaanse Clearview AI door de Nederlandse politie. De FBI gebruikte deze software om relschoppers te identificeren die deelnamen aan de bestorming van het Capitool. In de VS is de inzet van gezichtsherkenning uiterst omstreden.
Het kabinet heeft altijd ontkend dat de politie in ons land gebruikmaakt van de gezichtsherkenningstechnologie van Clearview AI. Uit onderzoek op basis van interne data van Clearview bleek echter dat de Nationale Politie deze software tussen de 51 en 100 keer heeft gebruikt. Demissionair minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker moet nu aan de Tweede Kamer uitleggen hoe de vork in de steel zit.
“Kunt u nogmaals beantwoorden welke publieke organisaties er verder gebruik gemaakt hebben van de omstreden gezichtsherkenningssoftware?”, zo willen Lisa van Ginneken (D66) en Kauthar Bouchallikh (GroenLinks) van minister Dekker weten. Hij moet tevens antwoord geven op de vraag welke stappen hij gaat ondernemen om ervoor te zorgen dat de Nationale Politie niet zomaar gebruik kan maken van de gezichtsherkenningstechnologie van Clearview AI.
