Stichting Onderzoek Marktinformatie (SOMI) dient een schadeclaim in tegen TikTok. Naar zeggen schendt het sociale netwerk van het Chinese moederbedrijf ByteDance op grote schaal de privacy- en consumentenwetgeving. Daarnaast stelt het platform minderjarigen op onrechtmatige wijze bloot aan schadelijke inhoud. Dat schrijft SOMI op haar website.
De Nederlandse stichting vertegenwoordigt in Europa ruim 64.000 bezorgde ouders, waaronder ruim één miljoen minderjarige gebruikers uit ons land. Cor Wijtvliet, een van de oprichters van SOMI, vindt dat de Europese toezichthouders niet optreden tegen TikTok. Volgens hem is het indienen van een massaclaim de enige manier om TikTok ertoe te bewegen privacy- en beveiligingsmaatregelen te treffen. De stichting dient vandaag een dagvaarding in bij de rechtbank in Amsterdam.
SOMI zegt dat TikTok op grote schaal de privacy- en consumentenwetgeving overtreedt. Het sociale netwerk laat na om speciale bescherming te bieden aan minderjarigen, wat volgens de stichting in strijd is met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). TikTok vraagt niet om ouderlijke toestemming waar dit vereist is en houdt onvoldoende rekening met de belangen van kinderen bij de gegevensverwerking. Ook toont het reclames die gericht zijn op kinderen.
Verder komt TikTok haar transparantieverplichtingen niet na die voortvloeien uit de AVG. Het videoplatform heeft minderjaren en jonge tieners onvoldoende inzicht hoe het met hun persoonsgegevens omgaat. Hierdoor kunnen zij niet controleren of TikTok hun gegevens rechtmatig verwerkt en worden zij ‘ernstig beperkt’ in het uitoefenen van hun rechten.
SOMI zegt dat de massaclaim kan oplopen tot 1,4 miljard euro. In zijn berekeningen gaat de stichting ervan uit dat kinderen tot 13 jaar een schadevergoeding van 2.000 euro krijgen. Kinderen van 13 tot 15 jaar komen in aanmerking voor 1.000 euro, kinderen van 16 en 17 jaar kunnen op 500 euro rekenen. Dan moet de rechter de massaclaim uiteraard wel toekennen en bepalen of de schadebedragen gerechtvaardigd zijn.
Over geld gesproken: SOMI werkt op dit moment niet samen met een procesfinancier. Dat houdt in dat de stichting alle proceskosten zelf draagt. Om de zaak te financieren vraagt SOMI aan iedere nieuwe deelnemer 17,50 euro aan inschrijfkosten. Als de massaclaim succesvol is, dan wil de stichting 20 procent inhouden om de gemaakte kosten te dekken. Als de zaak in de rechtbank sneuvelt, hoeven deelnemers niets te betalen volgens het no cure, no pay principe. Via deze site kunnen deelnemers zich aansluiten bij de massaclaim.
Advocaat Douwe Linders, die SOMI vertegenwoordigt, heeft alle vertrouwen in een goede afloop. “Het lijkt vaak leuk en onschuldig, maar TikTok is gewoon een profielen- en advertentiemachine. SOMI heeft een sterke zaak en wij zullen vechten voor de belangen van haar achterban. Maar een reus als TikTok zal zich niet snel gewonnen geven. We moeten een lange adem hebben en zorgvuldig te werk gaan”, meldt hij aan RTL Nieuws.
Een woordvoerder van TikTok zegt dat het beschermen van de privacy en veiligheid van gebruikers ‘de hoogste prioriteit’ is voor het bedrijf. “We nemen toonaangevende stappen om de veiligheid van jongeren op TikTok te bevorderen, zoals het standaard instellen van accounts op Privé voor gebruikers jonger dan 16 jaar, en stellen ouders in staat hun account te koppelen aan dat van hun tienerkind via Family Pairing. We blijven ons beleid, processen en systemen evalueren en verbeteren, en blijven overleggen met externe deskundigen”, aldus de woordvoerder.
TikTok ligt al geruime tijd onder vuur. Begin vorig jaar legde de Federal Trade Commission (FTC) een boete van 5,7 miljoen dollar op wegens het illegaal verzamelen van data van minderjarigen. Ook moest het sociale netwerk video’s van kinderen jonger dan 13 jaar verwijderen.
Begin dit jaar betaalde TikTok 92 miljoen dollar om tientallen zaken van privacyschending te schikken. Het Chinese moederbedrijf ByteDance verwerkte alleen in de VS de gegevens van meer dan 89 miljoen gebruikers, waarvan sommigen pas zes jaar oud waren. De Children’s Online Privacy Protection Act (COPPA) verplicht bedrijven om toestemming van ouders te krijgen als ze data van kinderen jonger dan 13 jaar willen verzamelen. Ook kreeg TikTok te horen dat de applicatie niet langer biometrische data en locatiegegevens van Amerikaanse gebruikers mocht verzamelen.
Ook de Consumentenbond is niet te spreken over de praktijken van TikTok. Samen met consumentenbelangenorganisaties uit 17 EU-lidstaten heeft de Bond een klacht ingediend bij de Europese consumentenrechtenorganisatie BEUC. De instanties vinden het ‘schaamteloos’ dat TikTok kinderen gebruikt als billboard om reclame te maken voor hun product.
Ook stellen ze dat de algemene voorwaarden van TikTok onbegrijpelijk zijn voor tieners. Het bedrijf communiceert niet helder genoeg welke gegevens ze verzamelt en wat ze met deze data doet. Tot slot vinden de belangenorganisaties het niet door de beugel kunnen dat TikTok zonder toestemming of financiële compensatie video’s van content creators mag gebruiken.
In januari presenteerde TikTok nieuwe, strengere privacyvoorwaarden voor minderjarige gebruikers. Alle geregistreerde accounts van 13- tot 15-jarigen worden sindsdien standaard op privé gezet. Ook beperkt het sociale netwerk de reactiemogelijkheden op video’s die door deze leeftijdsgroep zijn gemaakt en zijn downloads voortaan alleen nog maar toegestaan voor gebruikers die 16 jaar en ouder zijn.
“We weten dat de bescherming van gebruikers en hun privacy nooit af is, en onze innovatie en investeringen houden hier dan ook niet op”, zo vertelde Elaine Fox, hoofd privacy in Europa, het Midden-Oosten en Afrika. “We gaan door met het verder ontwikkelen van ons beleid en we blijven nauw samenwerken met toezichthouders en experts op het gebied van veiligheid voor minderjarigen. Ook blijven we investeren in onze technologie en teams, zodat TikTok een veilige plek blijft waar iedereen zijn of haar creativiteit kan uiten.”
De Autoriteit Persoonsgegevens onderzoekt of de app van TikTok privacyvriendelijk is ontworpen, welke informatie de applicatie verzamelt en of dat goed wordt uitgelegd in de algemene voorwaarden.
