Op 26 maart 2025 is de European Health Data Space-verordening (EHDS) in werking getreden. Een van de doelen van de EHDS is om patiënten meer zeggenschap te geven over hun gegevens. In de EHDS zijn rechten van de patiënt opgenomen met betrekking tot hun elektronische gezondheidsgegevens. De rechten van betrokkenen die de EHDS introduceert zijn vanaf 26 maart 2027 van toepassing. Lees hieronder de blog van advocaten Rosanne Burm en Milou Janssen (beide Dirkzwager).
Tijd om deze ‘nieuwe’ rechten van de patiënt onder de loep te nemen en te vergelijken met de al bestaande rechten van de patiënt op basis van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (Wgbo) en de Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg (Wabvpz). In het tweede deel van deze blogreeks staan wij stil bij het recht op overdraagbaarheid van de patiënt van gegevens aan andere (ook in een andere lidstaat gevestigde) zorgaanbieder.
Voor het leveren van goede zorg is van belang dat zorgaanbieders over juiste en actuele gezondheidsgegevens van de patiënt beschikken. De patiënt heeft er dan ook belang bij dat zijn gegevens eenvoudig kunnen worden overgedragen van de ene naar de andere zorgaanbieder. Zoals in onze eerste blog al toegelicht, heeft de patiënt onder de Wgbo het recht op inzage in en een afschrift van zijn medisch dossier. De patiënt kan zo zijn gegevens zelf aan een andere zorgaanbieder verstrekken. Ook neemt de KNMG-richtlijn ‘Omgaan met medische gegevens’ 2024 als uitgangspunt dat (met toestemming van de patiënt) het dossier wordt overgedragen aan de opvolgende aanbieder als de zorg wordt overgedragen. In de Wgbo is niet expliciet geregeld dat een zorgaanbieder in andere situaties móet meewerken aan een verzoek van de patiënt om zijn gegevens over te dragen. Uiteraard zijn genoeg zorgaanbieders daartoe wel bereid als de patiënt daar om vraagt.
In de AVG is in artikel 20 wel een expliciet recht op overdraagbaarheid opgenomen. De reikwijdte van dit recht is zeer beperkt. Het ziet alleen op gegevens die de patiënt zelf actief heeft verstrekt, die geautomatiseerd worden verwerkt en die zijn verwerkt op grond van toestemming of een overeenkomst. Zie voor meer informatie de AP-Richtlijnen voor het recht op dataportabiliteit. Dit recht omvat bijvoorbeeld niet de overdracht van uitslagen van testen, diagnoses en gegeven adviezen. Ook worden de gegevens in het medisch dossier veelal niet op een geautomatiseerde manier verwerkt. Het recht op overdraagbaarheid wordt daarom in de praktijk ook niet veel ingeroepen.
Artikel 7 EHDS beoogt hier verandering in te brengen. Artikel 7 bepaalt dat patiënten hun gegevens rechtstreeks en elektronisch kunnen laten overdragen aan een andere zorgaanbieder naar keuze. Dit moet:
onmiddellijk en zonder belemmeringen plaatsvinden,
kosteloos, en
mogelijk zijn tussen lidstaten, via een uniform Europees gegevensuitwisselingsformat binnen de infrastructuur MyHealth@EU.
Dit betekent dat zorgaanbieders zich vaker dan nu het geval is actief zullen moeten inspannen om gegevens elektronisch beschikbaar te stellen aan andere zorgaanbieders.
Het recht op overdraagbaarheid in de EHDS is nieuw omdat expliciet wordt vastgelegd dat zorgaanbieders de onderlinge gegevensuitwisseling moeten faciliteren zodra de patiënt daarom verzoekt. In de praktijk gebeurde dit vaak al, maar de EHDS maakt dit een harde verplichting.
Hoe de technische infrastructuren er precies uit gaan zien, is nog niet duidelijk. De bedoeling lijkt dat de systemen zodanig worden ingericht dat zorgaanbieders relatief eenvoudig aan dergelijke verzoeken kunnen voldoen. Het is geen eenvoudige exercitie om patiëntendossiers met elkaar te laten communiceren én de wijze van registratie van patiëntgegevens door verschillende zorgaanbieders op elkaar te laten aansluiten. De focus zal de komende tijd dan ook primair moeten liggen op het realiseren van interoperabiliteit, datakwaliteit en eenduidigheid van registratie. Als dat lukt, kunnen patiëntgegevens sneller en betrouwbaarder worden uitgewisseld – een ontwikkeling die de kwaliteit van zorg ten goede komt. Voor zorgaanbieders kan een goed ingerichte technische infrastructuur voordelen opleveren, zoals (uiteindelijk) minder administratieve lasten. Voor patiënten betekent het vooral dat hun gegevens sneller en eenvoudiger beschikbaar zijn bij de zorgaanbieder van hun keuze.
