De politie verzamelt voortdurend persoonsgegevens van demonstranten. Het gaat om zaken als woonadres, geboortedatum en burgerservicenummer. Verder vraagt de politie met grote regelmaat gegevens op van ouders en kinderen van actievoerders, zonder dat zij ooit ergens voor veroordeeld of gearresteerd zijn. Privacyexperts waarschuwen dat de grondrechten van burgers worden aangetast.
Dat beeld komt naar voren uit een onderzoek van het journalistieke onderzoeksplatform Investico in samenwerking met Trouw en De Groene Amsterdammer.
Sinds 2021 is het voor iedereen mogelijk om bij de gemeente een overzicht op te vragen van gegevensverkeer tussen de politie en de Basisregistratie Personen (BRP). De politie raadpleegt deze databank om persoonsgegevens van verdachten op te vragen, zoals woonadressen, geboortedata of contactgegevens. Naar eigen zeggen is dat noodzakelijk om haar taken uit te voeren, bijvoorbeeld om verdachten op te sporen, aangiftes te verwerken of in contact te komen met de actievoerders of slachtoffers.
Maar hoe vaak raadpleegt de politie de BRP? En op welke schaal gebeurt dat? In samenspraak met demonstranten, bestudeerden journalisten 67 persoonlijke dossiers van demonstranten die lid zijn van groeperingen als Extinction Rebellion en Kick Out Zwarte Piet.
Wat blijkt? Bij sommige leden raadpleegde de politie honderden keren de BRP-database. De gegevens van Michel Reijinga, een prominente coronademonstrant, werden in twee jaar tijd meer dan 1.400 keer opgevraagd. De gegevens van een organisator van Kick Out Zwarte Piet werden ruim 300 keer geraadpleegd.
Verder concludeert Investico dat tien van de 67 demonstranten nooit eerder zijn gearresteerd of veroordeeld. Van zeven actievoerders werden de persoonsgegevens meer dan vijftig keer opgevraagd uit de BRP-database. Tot slot blijkt dat de politie regelmatig ook de gegevens van ouders of kinderen van demonstranten opvraagt. Dat gebeurt als actievoerders de openbare orde ernstig hebben verstoord.
De demonstranten die hun medewerking hebben verleend aan het onderzoek reageren geschrokken. “De overheid probeert mij te diskwalificeren omdat mijn boodschap hen niet bevalt. Wat zijn mijn rechten dan nog waard?”, vraagt Marisella de Cuba van Kick Out Zwarte Piet zich hardop af.
Privacyexperts vinden deze ontwikkeling zorgelijk. “De technologie is er, het is heel gemakkelijk voor de politie om steeds sneller en eerder mensen op te zoeken. Maar zeker omdat het hier om een grondrecht gaat, moet de politie daarbij terughoudend zijn. Als ze bij iedereen zelfs familieleden opzoeken, blijkt dat ze dat niet zijn”, aldus Marc Schuilenburg, hoogleraar Digital Surveillance aan de Erasmus Universiteit.
Bart Schermer, hoogleraar Privacy en Cybercrime aan de Universiteit van Leiden, is het met Schuilenberg eens. “Het recht op betoging is in het geding. Als je de hele tijd in de gaten wordt gehouden, kun je niet meer vrij demonstreren.”
De politie zegt in een reactie dat de persoonsgegevens “zeer algemeen” worden vastgelegd en dat er geen specifiek beleid is voor het opvragen van gegevens van demonstranten.
https://www.platform-investico.nl/artikel/politie-verzamelt-op-grote-schaal-persoonsgegevens-demonstranten/
