Onderhandelaars van het Spaanse voorzitterschap en het Europees Parlement hebben een politiek akkoord bereikt over een nieuwe EU-wet inzake aansprakelijkheid voor producten met gebreken. De wet actualiseert de huidige, decennia oude regels inzake civielrechtelijke aansprakelijkheid om beter rekening te houden met het feit dat veel producten tegenwoordig digitale kenmerken hebben en dat de economie steeds meer circulair wordt.
De voorgestelde nieuwe aansprakelijkheidsrichtlijn breidt de definitie van "product" uit tot dossiers voor digitale fabricage en software. Vrije en opensourcesoftware die niet in het kader van een commerciële activiteit wordt ontwikkeld of geleverd, valt niet onder de richtlijn.
De digitale economie heeft geleid tot veel onlineverkoop. Daarom is besloten dat onlineplatforms ook aansprakelijk kunnen worden gesteld voor een product met gebreken als zij het product presenteren (of anderszins de transactie voor de verkoop van het product mogelijk maken) op een wijze die een gemiddelde consument doet geloven dat het product wordt geleverd door het onlineplatform zelf of door een handelaar die onder zijn gezag of controle handelt.
In een circulaire economie worden producten zo ontworpen dat ze duurzamer, beter herbruikbaar, gemakkelijker te herstellen en beter op te waarderen zijn. Wanneer een product ingrijpend wordt gewijzigd buiten de controle van de oorspronkelijke fabrikant, en het opnieuw op de markt wordt aangeboden of in gebruik wordt genomen, moet de onderneming of persoon die de ingrijpende wijziging heeft aangebracht, aansprakelijk worden gesteld als fabrikant van het gewijzigde product, zo schrijft de nieuwe richtlijn voor.
De Raad en het Parlement zijn het er ook over eens dat iedere natuurlijke persoon die schade lijdt door een product met gebreken recht heeft op schadevergoeding. Dergelijke schade omvat overlijden of letselschade, inclusief medisch erkend psychologisch letsel, schade aan of vernietiging van bezittingen, en vernietiging of onomkeerbare beschadiging van gegevens.
Het recht op vergoeding dekt zowel de materiële als de immateriële schade, voor zover deze krachtens het nationale recht voor vergoeding in aanmerking komen.
Veel producten worden technisch steeds complexer. Daarom moeten de lidstaten ervoor zorgen dat consumenten die bij een nationale rechter schadevergoeding vorderen wegens lichamelijke schade, toegang kunnen vragen tot de nodige bewijsstukken van de fabrikant om hun vordering te staven.
Consumenten hebben evengoed recht op bescherming indien zij een gebrekkig product hebben gekocht van een buiten de EU gevestigde fabrikant.
In zulke gevallen kan de invoerder van het gebrekkige product of onderdeel, de gemachtigde vertegenwoordiger van de fabrikant of, in laatste instantie, de fulfilmentdienstverlener (een onderneming die doorgaans opslag-, verpakkings- en verzendingsdiensten verleent) aansprakelijk worden gesteld.
De richtlijn moet er onder meer voor zorgen dat consumenten in complexe gevallen een eerlijke kans krijgen om vergoed te worden. Wanneer de technische of wetenschappelijke complexiteit van een zaak het voor een eiser (bv. de benadeelde consument) bijzonder moeilijk maakt om de gebreken van het product of het oorzakelijk verband tussen de werking ervan en de schade aan te tonen, kan een rechter beslissen dat de eiser alleen hoeft aan te tonen dat het product gebreken vertoonde of dat de gebreken een waarschijnlijke oorzaak van de schade zijn.
Het akkoord moet nu ter goedkeuring worden voorgelegd aan de vertegenwoordigers van de lidstaten in de Raad (Coreper). Indien de tekst wordt goedgekeurd, zal hij het formele goedkeuringsproces in zowel de Raad als het Europees Parlement moeten doorlopen.
De EU-productaansprakelijkheidsregeling is ingesteld om consumenten te vergoeden voor lichamelijke letsels of materiële schade door een product met gebreken (bv. een oververhitte haardroger of een lekkende wasmachine). Het enige dat daarbij moet worden aangetoond, is dat het product gebreken vertoonde en het gebrek het letsel of de schade heeft veroorzaakt.
