De Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 12 april 2023 haar advies vastgesteld over het wetsvoorstel voor een permanente regeling voor decentrale overheden om digitaal te vergaderen. Het advies is op 17 april 2023 openbaar gemaakt en gepubliceerd op de website van de Raad van State.
De Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 12 april 2023 haar advies vastgesteld over het wetsvoorstel voor een permanente regeling voor decentrale overheden om digitaal te vergaderen. Het advies is op 17 april 2023 openbaar gemaakt en gepubliceerd op de website van de Raad van State.
Tijdens de COVID-19-pandemie ontstond de noodzaak voor gemeenteraden (en andere decentrale volksvertegenwoordigingen) om digitaal te vergaderen. Hierin voorzag destijds de Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming provincies, gemeenten, waterschappen en openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Gelijktijdig met de inwerkingtreding van deze tijdelijke wet is de Evaluatiecommissie tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming ingesteld, om te leren van de ervaringen die daarmee zijn opgedaan. In haar eindrapport kwam de evaluatiecommissie met de aanbeveling de wet aan te passen, zodat decentrale overheden digitaal kunnen vergaderen maar dan alleen in noodsituaties. Het wetsvoorstel geeft een algemene mogelijkheid om digitaal te vergaderen in plaats van fysiek. Op een aantal uitzonderingen na, zoals raadsvergaderingen waarin raadsleden beëdigd worden, kunnen gemeenteraden zelf bepalen of en wanneer zij fysiek of digitaal vergaderen. De regering gaat er daarbij van uit dat fysiek en digitaal vergaderen gelijkwaardig zijn. Ook biedt het voorstel de mogelijkheid om te experimenteren met hybride vergaderen.
De Afdeling advisering onderschrijft de grondgedachte van het wetsvoorstel niet. Met de gelijkstelling van fysiek en digitaal vergaderen gaat het voorstel voorbij aan het uitgangspunt dat volksvertegenwoordigers gezamenlijk en voor iedereen zichtbaar vergaderen in een daarvoor speciaal ingerichte zaal. Deze zalen faciliteren niet alleen de werkzaamheden, maar hebben ook een belangrijke 'constitutionele waarde'. Het zijn van een politieke gemeenschap komt zichtbaar tot uitdrukking en de volksvertegenwoordiging ontleent mede daaraan zijn gezag. Die belangrijke waarde wordt te vergaand aangetast in een digitale vergadering, omdat raadsleden dan allemaal afzonderlijk deelnemen vanuit hun eigen omgeving. Ook gaat bij digitaal vergaderen veel van de onderlinge interactie verloren, terwijl die interactie wezenlijk onderdeel van het debat uitmaakt. Volgens de Afdeling advisering moet fysiek vergaderen daarom de wettelijke hoofdregel blijven.
Omdat fysiek en digitaal vergaderen niet gelijkwaardig zijn, is het advies aan de regering om het wetsvoorstel heroverwegen. Wel vindt de Afdeling advisering dat, in lijn met de evaluatie, een wettelijke voorziening nodig is om digitaal vergaderen mogelijk te maken in noodsituaties zoals bij een pandemie. Daarnaast kan de Afdeling advisering zich voorstellen dat over zuiver interne aangelegenheden digitaal vergaderd zou kunnen worden. De wetgever moet die situaties dan wel specifiek omschrijven zodat digitaal vergaderen ook echt een uitzondering blijft.
