Slim versnellen – hoe AI gemeentelijke ambtenaren helpt bij simpele casuïstiek in het sociaal domein

Wat is simpele casuïstiek?

Simpele casuïstiek kenmerkt zich door duidelijk toepasbare wet- en regelgeving, vaste beleidskaders en bekende jurisprudentie. De situatie van de aanvrager wijkt nauwelijks af van eerdere gevallen. Denk aan een inwoner met mobiliteitsproblemen die op basis van de Wmo 2015 een rolstoel aanvraagt, terwijl geen sprake is van bijzondere medische omstandigheden of alternatieve voorzieningen. De beslisser herkent het patroon direct en toetst de aanvraag aan heldere criteria. Ook de beleidsmaker beschikt in dit soort gevallen over uitgekristalliseerd beleid dat weinig vragen oproept.

AI als versneller voor beslissers

Beslissers verwerken dagelijks tientallen aanvragen met grotendeels voorspelbare elementen. AI-systemen kunnen hen daarbij ondersteunen. Een goed getraind systeem analyseert bijvoorbeeld eerdere beschikkingen, herkent patronen in gegevens en vergelijkt de nieuwe aanvraag met voorgaande, gelijksoortige situaties. Op basis daarvan genereert het systeem automatisch een conceptbeschikking die de beslisser kan beoordelen en accorderen.

Door het systeem routinematige controles te laten uitvoeren, zoals het toetsen aan standaardcriteria of het ophalen van relevante beleidsregels, besparen beslissers tijd. In plaats van steeds opnieuw het hele juridische kader te doorlopen, richten zij zich op afwijkingen, risico’s of signalen die om extra aandacht vragen.

AI als versneller voor beleidsmakers

Ook beleidsmakers profiteren van AI bij eenvoudige beleidsvraagstukken. Denk aan het actualiseren van beleidsregels voor hulp bij het huishouden. AI-tools analyseren bestaande teksten, signaleren inconsistenties en doen suggesties voor verbetering of standaardisering. Wanneer een beleidsmaker beleidsdocumenten moet herzien na een wetswijziging, kan een taalmodel relevante wetsartikelen aandragen en automatisch controleren of de bestaande tekst hiermee strookt.

AI versnelt ook de voorbereiding van nota’s of raadsvoorstellen. Door eerdere teksten te analyseren, stelt het systeem relevante passages samen. De beleidsmaker hoeft die alleen nog te controleren, aan te vullen of te herschrijven. Zo voorkomt de ambtenaar herhaling van werk en verhoogt de consistentie van beleidsstukken binnen de organisatie.

Algemeen voorbeeld: ondersteuning bij woningaanpassingen

Een inwoner vraagt een douchestoel aan via de Wmo. De gemeente beschikt over duidelijke beleidsregels voor dergelijke aanvragen, met standaardcriteria over medische noodzaak, voorliggende voorzieningen en doelmatigheid. In deze situatie vergelijkt een AI-systeem de gegevens van de aanvrager met eerdere goedgekeurde gevallen en stelt op basis daarvan een ontwerpbeschikking op.

De beslisser hoeft geen wetboeken of beleidskaders door te nemen, maar controleert de consistentie en rechtvaardigheid van de voorgestelde tekst. Ook de beleidsmaker, die verantwoordelijk is voor de jaarlijkse actualisatie van het beleidskader ‘woningaanpassingen’, kan AI inzetten om snel te zien welke teksten aanpassing vragen.

AI vervangt de mens niet, maar ondersteunt gericht

AI neemt in deze context geen besluiten en stelt geen beleid vast. De ambtenaar behoudt altijd de verantwoordelijkheid voor de inhoud en juridische kwaliteit van het besluit of beleidsdocument. AI fungeert als versneller door standaardinformatie aan te reiken, herhalend werk te verminderen en suggesties te doen op basis van eerder werk. De menselijke professional beoordeelt de relevantie van die suggesties en past ze aan waar nodig.

Toename van werkkwaliteit door snelheid

Versnelling in simpele gevallen biedt ruimte voor verdieping elders. Ambtenaren houden meer tijd over voor burgers met ingewikkelde problematiek of voor vraagstukken waarin standaardregels tekortschieten. Door AI slim in te zetten, verhogen zij niet alleen de snelheid van hun werk, maar ook de kwaliteit van hun dienstverlening.

Vooruitblik: van versnellen naar verbeteren

In simpele casuïstiek ligt de nadruk op snelheid en efficiëntie. In gecompliceerde gevallen, waarin wetgeving omvangrijker is en de toepassing ingewikkelder, helpt AI juist om kwaliteit en volledigheid te verbeteren. Daarover meer in de volgende blog van deze drieluik.