De Europese Unie heeft aangekondigd de nieuwe VN-Conventie tegen cybercriminaliteit te zullen ondertekenen. Daarmee zet de EU een belangrijke stap in de internationale strijd tegen online misdaad en digitale aanvallen. De conventie – die op 25 oktober 2025 in Hanoi officieel wordt opengesteld voor ondertekening – is het eerste wereldwijde verdrag dat gemeenschappelijke regels vastlegt voor samenwerking, opsporing en bewijsdeling in de cyberwereld.
De nieuwe VN-Conventie tegen cybercriminaliteit bevat afspraken over internationale samenwerking, het verzamelen en uitwisselen van elektronisch bewijs, en het beter op elkaar afstemmen van nationale wetgevingen. Het verdrag omvat negen hoofdstukken en biedt een breed juridisch kader dat landen moet helpen om cybercriminaliteit effectiever aan te pakken.
Daarbij gaat het om uiteenlopende vormen van online misdrijven: van ransomware-aanvallen en digitale fraude tot schendingen van democratische processen en online haatzaaien.
Hoewel de EU het verdrag verwelkomt als een belangrijke internationale mijlpaal, klinkt er ook stevige kritiek. Privacytoezichthouders, burgerrechtenorganisaties en technologiebedrijven waarschuwen dat het verdrag te ruim geformuleerd is, waardoor fundamentele rechten in gevaar kunnen komen.
De Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming (EDPS) benadrukt dat elke uitwisseling van data met ‘derde landen’ aan de Europese privacywetgeving (AVG) moet worden getoetst. Ook de reikwijdte van het verzamelen van digitaal bewijs en het delen van persoonsgegevens ligt onder vuur: critici vrezen dat de conventie kan leiden tot massale surveillance en inperking van burgerrechten, als er onvoldoende waarborgen worden ingebouwd.
Voor Nederland en andere EU-lidstaten betekent ondertekening dat zij zich moeten voorbereiden op nieuwe verplichtingen rond internationale samenwerking en gegevensuitwisseling bij cyberonderzoeken. Deze afspraken komen bovenop bestaande Europese en nationale wetgeving, zoals de AVG en de Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden.
Lidstaten zullen in de uitvoering zorgvuldig moeten balanceren tussen veiligheidsbelangen en bescherming van fundamentele rechten, vooral bij het afhandelen van internationale opsporingsverzoeken.
De ondertekening van de VN-Conventie door de EU markeert een nieuwe fase in de mondiale aanpak van cybercrime, maar benadrukt tegelijk de noodzaak om Europese waarborgen voor data en privacy te behouden.
Het debat over de juiste balans tussen veiligheid en mensenrechten zal daarmee ook de komende jaren hoog op de agenda blijven staan.
