Online fraude en oplichting zijn al jaren een doorn in het oog van banken en maken nog altijd veel slachtoffers. Toch is er goed nieuws: de Nederlandse Vereniging van Banken meldt dat de totale schade van handelingen als phishing, fraude met gestolen of verloren passen of bankhelpdeskoplichting met zo’n €25 miljoen is gedaald. Wel is er nog een lange weg te gaan als het gaat om de bestrijding van deze fraudevormen.
De totale schade neemt zogezegd af. De belangrijkste schadepost, bankhelpdeskfraude, daalde in 2023 zelfs met 45%. Deze post is daarmee goed voor het leeuwendeel van de totale daling. Ook het aantal slachtoffers daalde met 20% naar bijna 10.000 personen. Hoewel deze daling banken positief stemt, toont het schadebedrag van €28 miljoen dat deze vorm van oplichting nog altijd een hardnekkig probleem blijft.
Deze vormen van criminaliteit zorgen volgens Marco Doeland (Teamlead Veiligheidszaken van de NVB) voor veel leed en stress bij slachtoffers: “Daarnaast verdwijnen de opbrengsten regelrecht in de zakken van fraudeurs, die daarmee weer andere criminele activiteiten financieren. Dat maakt online fraude tot een groot maatschappelijk probleem, dat alleen kan worden opgelost als alle betrokken partijen maatregelen nemen en de handen ineenslaan.”
De daling van het schadebedrag lijkt geen toeval te zijn. Herhaaldelijke aandacht van media voor fraude met betaalpassen en vooral telefonische oplichting dragen bij aan het bewustzijn. Ook de gezamenlijke campagne ‘Frauderen. Zo werkt het!’ probeert klanten van banken bewuster te maken van de methodes die fraudeurs inzetten om mensen op te lichten.
Ook hebben banken in het afgelopen jaar extra maatregelen genomen om klanten te beschermen. Voorbeelden hiervan zijn het verlagen van de daglimiet van betaalrekeningen en het inbouwen van een tijdslot bij het verhogen van de daglimiet. Ook heeft de politie een reeks aanhoudingen verricht, waarop hoge straffen zijn uitgedeeld.
“Bij de politie leeft een breed besef dat het gaat om ernstige vormen van criminaliteit met een grote impact op slachtoffers”, vertelt Theo van der Plas (programmadirecteur bij de Politie). “We hebben daarom veel geïnvesteerd in opsporingsonderzoeken én in de samenwerking met partners zoals banken.”
Wat zijn de volgende stappen? De NVB legt uit dat het essentieel is dat andere partijen maatregelen nemen in het voorkomen van oplichting. Een suggestie van de vereniging is dat aanbieders van online dienstverlening en bijvoorbeeld prepaid simkaarten hun klanten verplicht checken.
Daarnaast kunnen grote zoek- en mediaplatforms stappen zetten in het voorkomen en bestrijden van malafide advertenties. Ook het vergemakkelijken van gegevensdeling door de overheid wordt door de NVB genoemd als optie.
De daling in helpdeskfraude vormt zoals gezegd de hoofdmoot in de gedaalde totale schade. Wel is opvallend dat de totale schade van phishing met ruim 80% gedaald is tot minder dan €1 miljoen. Dat wil overigens niet zeggen dat phishing verleden tijd is, omdat criminelen nog steeds op grote schaal phishen naar persoonsgegevens via valse websites of social media.
Die gegevens worden vaak ingezet om het oplichtingsverhaal geloofwaardiger te maken. Ook voor deze fraudevormen geldt volgens de NVB dus ook dat alle partijen in de keten moeten blijven inzetten op samenwerking om de schade verder terug te dringen.
