In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober vergelijken we in deze verkiezingsspecial de standpunten van de acht grootste partijen volgens de peilingen. In elke editie zetten we twee partijen naast elkaar. In deze eerste editie nemen we de verkiezingsprogramma’s van het CDA en de PVV onder de loep op belangrijke digitaliseringthema’s.
Disclaimer: de vergelijking is uitsluitend gebaseerd op de verkiezingsprogramma’s, niet op andere uitlatingen van partijleiders of fractieleden.
De politieke strijd om de digitale toekomst van Nederland laat scherpe verschillen zien. Terwijl het CDA een breed uitgewerkte agenda presenteert om Big Tech te reguleren, digitale autonomie te versterken en fors te investeren in innovatie, legt de PVV het accent op praktische toepassingen: digitale middelen die vooral het dagelijks leven efficiënter maken en de bescherming van vitale infrastructuur versterken.
Het CDA erkent dat digitalisering en kunstmatige intelligentie (AI) de samenleving diepgaand veranderen en zowel kansen als onzekerheden bieden. Om daarop te anticiperen wil de partij fors investeren in sleuteltechnologieën, waaronder AI en quantumcomputing. Doel is het halen van de Europese Lissabon-doelstelling: 3% van het bbp investeren in onderzoek en innovatie.
De partij ziet ruimte voor nationale regie met onder andere:
• een Commissaris AI, als trekker van beleid en samenwerking;
• extra geld uit het Groeifonds voor cruciale technologieën;
• stimulering van het Nederlandse taalmodel GPT-NL.
AI moet daarnaast de overheid zelf efficiënter maken, bijvoorbeeld bij vergunningverlening, de aangifte bij de Belastingdienst en het terugdringen van bureaucratie. In de zorg pleit het CDA voor verplichte scholing in de werking, kansen en risico’s van AI.
Voor het CDA is digitale autonomie onlosmakelijk verbonden met geopolitieke stabiliteit. Minder afhankelijk worden van Amerikaanse of Chinese Big Tech staat hoog op de agenda. Daarvoor wil de partij:
• investeren in een Europese chipsector;
• ontwikkeling van eigen Europese cloud-oplossingen;
• bescherming van kritieke infrastructuur, zowel fysiek als digitaal, met speciale aandacht voor het Noordzeegebied waar energie-infrastructuur kwetsbaar is.
De partij wijst nadrukkelijk op dreigingen vanuit Rusland, China en Iran, en benadrukt dat Nederlandse bedrijven ook beschermd moeten worden tegen economische restricties van buiten Europa.
De PVV kiest een soberder benadering. Het zwaartepunt ligt op concrete voordelen voor de burger. AI ziet de partij vooral als middel om de zorg efficiënter te maken, de administratieve lastendruk te verminderen en bureaucratie te beperken.
Wanneer het gaat om vitale infrastructuur is de lijn duidelijk: havens en andere strategische voorzieningen blijven in meerderheid Nederlands bezit. Daarmee sluit de PVV aan bij haar bredere nationalistische koers, gericht op onafhankelijkheid en eigen controle.
Vooral het CDA zet zwaar in op regulering van de digitale samenleving. De partij stelt dat technologie nooit waardenvrij is en dat burgers beter beschermd moeten worden.
Speerpunten zijn:
• wettelijke verankering van digitale rechten (transparantie, eigendom van data);
• een meldpunt voor slachtoffers van online misbruik, zoals deepfakes of doxing;
• sancties tegen sociale platforms, inclusief tijdelijke afsluiting bij herhaaldelijk overtreden van regels;
• een strengere aanpak rond kinderen online, met verplichte leeftijdsverificatie, standaard privacy-instellingen, en een Europees verbod op lootboxes en verleidelijke betaaltechnieken zoals 'buy now pay later'.
Het CDA uit bovendien kritiek op de AVG: hoewel belangrijk voor privacy, belemmert de wet volgens hen vaak efficiënte samenwerking en veroorzaakt onnodige regeldruk. De partij wil onderzoeken hoe de bestaande flexibiliteit beter benut kan worden.
Dit artikel is (deels) tot stand gekomen met behulp van AI, op basis van [CDA: Bouwen op vertrouwen en PVV: Dit is uw land!].
