Het wetsvoorstel Wet cameratoezicht douane is voor de tweede keer opgestuurd naar de Autoriteit Persoonsgegevens. Het kabinet heeft enkele aanpassingen gedaan om de juridische basis voor de verwerking van persoonsgegevens bij de inzet van camera’s door de douane te verstevigen. Doordat de toezichthouder opnieuw naar het wetsvoorstel kijkt, zal de behandeling in de Tweede Kamer naar verwachting twee tot drie maanden vertraging oplopen.
Dat schrijft de staatssecretaris van Toeslagen en Douane Aukje de Vries in een brief aan de Tweede Kamer (1).
Met het wetsvoorstel wil het ministerie van Financiën een juridische grondslag creëren om persoonsgegevens te verwerken als de douane vaste of mobiele camera’s (drones) inzet. In het Douanewetboek van de Unie (DWU) en de Algemene douanewet (Adw) is vastgelegd dat de douane camera’s mag gebruiken om toezichtstaken te verrichten. Het achterhalen van iemands identiteit door de douane is momenteel niet toegestaan, omdat dat buiten het bereik van de toezichtstaken van de douane valt.
De Wet cameratoezicht douane moet daar verandering in aanbrengen. Het wetsvoorstel regelt dat persoonsgegevens verwerkt mogen worden als douaniers camera’s gebruiken. In de toelichting van het wetsvoorstel is dit nauwkeurig omschreven: de douane kan real-time beelden bekijken, vervolgens relevante beelden vastleggen en verwerken voor zover dit noodzakelijk is voor de toezichthoudende taken van de douane.
Verder regelt het wetsvoorstel dat de verwerkingsverantwoordelijke -de douane- technische en organisatorische maatregelen treft om een daadwerkelijke identificatie van personen zo goed mogelijk uit te sluiten. Als er meerdere personen in beeld zijn gebracht wiens identiteit niet relevant is voor onderzoek, worden softwarematig geblurd. Zolang er geen betrouwbare software bestaat, is de inzet van gezichtsherkenningstechnologie verboden.
De Raad van State oordeelde in september dat het vaststellen van de identiteit van een persoon op zichzelf niet noodzakelijk is voor het uitvoeren van een douanecontrole. “Wel dient het mogelijk te zijn om een relevante persoon in zoverre te ‘identificeren’ dat kan worden nagegaan welke persoon gecontroleerd dient te worden. Het vaststellen van de identiteit is vervolgens pas aan de orde wanneer dat relevant is voor de juiste toepassing van de douanewetgeving of strafwetgeving”, zo waarschuwde het adviesorgaan.
Het daadwerkelijk achterhalen van iemands identiteit dient zoveel mogelijk uitgesloten te worden om de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer zo klein mogelijk te maken. Daar was volgens de Raad van State nog geen sprake van in het huidige wetsvoorstel. Verder constateerde de Raad dat de Memorie van toelichting niets zegt over het delen van persoonsgegevens van de douane aan samenwerkingsverbanden, zoals de Regionale Informatie- en Expertisecentra. Op dit punt diende de minister het wetsvoorstel nog aan te vullen.
Tot slot adviseerde de Raad van State om het wetsvoorstel nogmaals aan de Autoriteit Persoonsgegevens voor te leggen. “Nu het vorige voorstel niet is ingediend en sprake is van een aanzienlijk gewijzigd en uitgebreid wetsvoorstel, dient opnieuw advies te worden gevraagd aan de AP”, zo schreef de Raad.
Dat is precies wat staatssecretaris De Vries heeft gedaan, zo laat ze in een brief aan de Tweede Kamer weten. Doordat de toezichthouder het wetsvoorstel opnieuw onder de loep neemt, betekent dit dat de behandeling van het wetsvoorstel in de Kamer vertraging oploopt. De bewindsvrouw schat dat het om twee tot drie maanden gaat ten opzichte van de eerdere planning. Ze verwacht het wetsvoorstel in december te kunnen aanbieden aan de Tweede Kamer.
“Het doel van het wetsvoorstel is niet om een (aanvullende) bevoegdheid voor de douane te creëren, maar om de waarborgen en voorwaarden voor het verwerken van persoonsgegevens bij de inzet van cameratoezicht te benoemen en inzichtelijk te maken voor betrokkenen”, zo schrijft de staatssecretaris. “Het wetsvoorstel regelt geen toezichtsbevoegdheden van de douane, maar de verwerking van persoonsgegevens bij de inzet van camera’s ten behoeve van die bevoegdheden.”
https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2022Z18723&did=2022D40012
