De politie plaatste een waarschuwing voor vakantiegangers met de volgende titel: “Zomervakantie? Een inbraak voorkomen doe je samen”. Een van de manieren om dit samen te doen is door een slimme videodeurbel te installeren, maar hoe zit dat dan met de AVG? Privacy-expert Kenneth Sleijpen legt de slimme deurbel langs de wet. Is zo’n applicatie bij je huis eigenlijk wel toegestaan?
De politie gaf een aantal dagen geleden een waarschuwing af aan vakantievierders. Op de eigen site stond een hele lijst met anti-inbraaktips – houd de gordijnen dicht, tijdschakelaars voor lampen – maar ook het installeren van een slimme deurbel die registreert wat er bij de voordeur gebeurt (1).
Vaker lees ik het argument dat de AVG niet van toepassing zou zijn op consumenten. Of dat een slimme deurbel puur voor huishoudelijk gebruik is waardoor de AVG niet van toepassing is. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP), en andere toezichthouders, zijn vrij helder. De AVG is ook op consumenten van toepassing zodra je de openbare ruimte of terrein van de buren filmt. Dit is al snel het geval met een slimme videodeurbel. Eigenlijk wordt een slimme deurbel gelijk gesteld aan camerabewaking, blijkt uit de standpunten van diverse Europese toezichthouders (2). Zo heeft de Ierse toezichthouder eind vorig jaar nog een guidance gedeeld over dit thema. Daarin is ook helder dat de AVG van toepassing is als je de openbare ruimte filmt (3).
De AP kan dus handhavend optreden als jouw videodeurbel niet goed is afgesteld. Hoe snel dit zal gebeuren laat ik in het midden, maar de Belgische toezichthouder heeft al een boete uitgedeeld voor iets vergelijkbaars. Daar kreeg een koppel een boete van 1.500 euro, omdat de camera’s niet volgens de regels waren ingericht (4). Het is dus zeker niet ondenkbaar dat de AP een boete uitdeelt.
Maar wacht eens even: hoe zit het met de uitzondering uit artikel 2 lid 2 sub c AVG? Zoals gezegd: de toezichthouders zijn vrij helder dat deze uitzondering niet opgaat bij het filmen van de openbare ruimte. Dan zijn er nog de richtlijnen van de European Data Protection Board (EPDB) die iets meer nuance aanbrengen. Je moet kijken naar alle omstandigheden van het geval. Heerlijk juridisch natuurlijk, maar ook de EDPB lijkt toch echt aan te geven dat de AVG gewoon van toepassing is zodra je een stuk van de openbare ruimte filmt (5).
Het theoretische antwoord op bovenstaande vraag is ja, maar of dit in de praktijk zo werkt is een ander verhaal. Stel je hebt een vrijstaand huis met een mooie oprit en een videodeurbel die alleen de oprit/toegang filmt, is er geen probleem. Hier is de uitzondering op de AVG van toepassing. Heb je echter een leuk rijtjeshuis grenzend aan een drukke straat met een prachtig park aan de overkant? Dan is de AVG wel van toepassing. Oftewel: dan moet je het stappenplan van de Autoriteit Persoonsgegevens volgen (6). Lees hier een paar highlights en bedenk je dan hoe je dit gaat doen in de praktijk.
Je moet een helder doel hebben. Is er (aantoonbaar) veel overlast in de straat of grotere kans op diefstal? Dan heb je wellicht een argument. Een slimme deurbel om de pakketbezorger toe te spreken is dus geen gerechtvaardigd doel terwijl men het toch vaak daarom aanschaft.
Vraag bij de leverancier voor de privacyopties. Kun je gezichten blurren of delen zwart maken dan is dat raadzaam. Jij bent verantwoordelijk en niet de leveranciers.
Informeer mensen dat er wordt gefilmd. Oftewel: je moet zo’n modieuze sticker of bordje plaatsen dat er gefilmd wordt.
Het is verstandig om geen beelden op te slaan en al helemaal niet in een cloud. Sommige leveranciers bieden dit aan als extra optie. Dit kan dan weer terechtkomen in Amerika. Dat levert weer andere bezwaren op.
Mensen hebben ook een recht op inzage in de camerabeelden. Zorg dus dat jouw inzageprocedure goed op orde is.
Ik schrijf het bovenstaande een beetje gekscherend, maar dit is wel wat de Autoriteit Persoonsgegevens lijkt te verwachten. Laten we heel eerlijk zijn. Als iemand hieraan voldoet dan is het eerder de uitzondering dan de regel. Dus dan kom je tot de conclusie dat je met een videodeurbel al snel in overtreding bent in Nederland.
Nu het juridische en praktische deel is beschreven, is er nog een belangrijke kwestie onbeantwoord gebleven. Zitten we als samenleving wel te wachten op al die camera’s? Aan de kant gaat het om de openbare ruimte. Iedereen kan daar op beeld worden vastgelegd. Aan de andere kant mag je toch wel enige privacy verwachten in ons land. Als ik op straat loop, hoef ik niet te verwachten dat ik word gefilmd door een deurbel, toch? Of hoort dat gewoon bij deze moderne tijd? Dat blijft een interessante discussie die in mijn ogen nog veel belangrijker is dan of het hele AVG-vraagstuk.
De conclusie is dat de AVG zeker van toepassing is op de slimme deurbel. Dat betekent niet dat het onmogelijk is om een videodeurbel privacyproof te plaatsen, maar in de praktijk gebeurt dit erg weinig. Dan is er nog het punt dat een privacyvriendelijke slimme deurbel niet echt van toegevoegde waarde zal zijn voor de politie dus wat is dan precies het nut ervan? Roept de politie op om de AVG te overtreden? Nee in principe niet, want het is mogelijk als je de regels volgt. Echter is het advies van de politie zo kort door de bocht dat het niet vreemd is dat mensen de regels niet goed kennen.
De Autoriteit Persoonsgegevens lijkt dit soort deurbellen af te raden en de politie, en andere overheidsinstanties, lijkt het juist aan te bevelen. Niet gek dus dat consumenten deze deurbellen gaan plaatsen – zij willen graag in veiligheid leven - maar is het ook wenselijk? Naar mijn mening is er onvoldoende aangetoond dat een video deurbel bijdraagt aan een veiligere samenleving. Als daar verandering in komt dan kunnen we opnieuw een belangenafweging maken. De kans dat mensen het stappenplan van de AP goed volgen is in mijn ogen klein. Kortom op dit moment ben ik geen voorstander van de slimme deurbel gericht op de straat. Ik ben benieuwd wat jij ervan vindt.
https://www.politie.nl/nieuws/2022/juli/15/04-zomervakantie-tips-om-een-inbraak-tijdens-je-vakantie-te-voorkomen.html
https://ico.org.uk/your-data-matters/domestic-cctv-systems-guidance-for-people-using-cctv/
https://www.dataprotection.ie/sites/default/files/uploads/2021-11/Guidance%20on%20the%20use%20of%20Domestic%20CCTV.pdf
https://www.gegevensbeschermingsautoriteit.be/burger/de-gba-legt-een-boete-op-voor-de-onrechtmatige-verwerking-bewakingscamerabeelden
https://edpb.europa.eu/sites/default/files/consultation/edpb_guidelines_201903_videosurveillance.pdf
https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/sites/default/files/atoms/files/stappenplan_camera_bij_huis.pdf
