Het Europees Parlement heeft woensdag 12 september met 438 stemmen voor en 226 stemmen tegen (39 blanco) ingestemd met de door de Europese Commissie voorgestelde verordening voor het herzien van het auteursrecht, ook wel bekend als de Copyright Directive. Geheel zonder controverse is dit niet gegaan, sommige nieuwssites spreken zelfs over ‘het einde van het internet zoals wij het kennen’. Een van de voorgestelde artikelen verantwoordelijk voor deze ophef is artikel 11, die ook wel de “linkbelasting” wordt genoemd.
Auteur: Edo Hoogervorst
Artikel 11 beoogd uitgevers van perspublicaties betere bescherming te bieden bij gebruik van digitale toepassingen. Op dit moment worden door onlinediensten zoals Facebook, Google of Twitter geregeld (delen van) nieuwsartikelen op het platform getoond, zonder dat de uitgever hier een vergoeding voor krijgt. Met de invoering van artikel 11 zouden dergelijke onlinediensten niet meer in staat zijn om zonder een vooraf met de uitgever afgesloten licentie een link naar perspublicaties op het platform te mogen delen. De laatste goedgekeurde wijzigingen van de Copyright Directive staan het gebruik door private en niet commerciële partijen, alsmede het hyperlinken met individuele woorden, nog wel toe.
De linkbelasting is niet geheel nieuw binnen de Europese Unie. Zowel België (2006), Duitsland (2013) als Spanje (2014) hebben op basis van nationale wetgeving al vergelijkebare linkbelasting ingevoerd. Om een indruk te krijgen van de mogelijke gevolgen voor Nederland van artikel 11 van de Copyright Directive, kunnen we kijken naar de uitwerking van de linkbelasting in de bovengenoemde landen.
Na invoering van de linkbelasting in België duurde het niet lang tot dat uitgever IPM Google voor de rechter daagde voor het zonder toestemming tonen van korte stukken nieuwsartikelen van “La Libre Belgique” in Google nieuws. Google reageerde daarop door alle links naar de websites van de uitgevers die klaagden over het tonen van korte stukken tekst, niet meer voor te laten komen in de zoekmachine (ook in de niet inde cache) en op Google nieuws. Deze uitgevers zagen het verkeer naar de website dalen, en de actie van Google werd “een aanval op de Belgische kranten” genoemd. Na een slepende rechtszaak zijn de uitgever en Google het eens geworden dat Google de links naar de artikelen van de uitgevers weer zou tonen en niet hoefde te vrezen voor nieuwe rechtszaken.
In Duitsland heeft een vergelijkbare situatie zich voorgedaan. Na de invoering van de linkbelasting toonde Google geen resultaten meer van de websites van de uitgevers die Google hebben aangeklaagd voor het tonen van de links zonder toestemming. Het verkeer naar de websites van uitgevers die niet meer door Google werden getoond daalde tot wel 40%, waardoor de uitgevers waaronder VG Media heeft Google daarom een gratis onbeperkte licentie verleend.
De Spaanse linkbelasting verschilt van de Belgische en Duitse variant doordat het uitdrukkelijk niet is toegestaan om de linkbelasting te omzeilen door een gratis licentie te verlenen. Als gevolg daarvan heeft Google haar nieuwsdienst in Spanje in zijn geheel uit de lucht gehaald. De daling in het verkeer naar de websites van de uitgevers kost volgens onderzoek van Spaanse uitgevers jaarlijks miljoenen euro’s.
Voor nu lijkt het invoeren van een linkbelasting dus nog niet het gewenste resultaat op te leveren. Het is overigens wel mogelijk dat er nog aanpassingen aan de Copyright Directive worden aangebracht. Voordat de Copyright Directive definitief wordt vastgesteld vindt eerst nog een besloten trialoog plaats tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad van Ministers, waarna het Europees Parlement nog een laatste keer zijn goedkeuring moet geven. Verwacht wordt dat het proces januari 2019 is afgerond.
