Het fenomeen platformarbeid is een veel besproken onderwerp in de afgelopen jaren. Het Hof Amsterdam komt met een nieuwe blik op platformarbeid in deze uitspraak ten aanzien van Helpling. Helpling is een online platform dat kortgezegd huishoudens verbindt met huishoudelijke hulpkrachten (schoonmakers). De Kantonrechter Amsterdam oordeelde op 1 juli 2019 dat schoonmakers die werken via Helpling een arbeidsovereenkomst hadden met de huishoudens waar zij voor werkten en dat Helpling hierin optrad als arbeidsbemiddelaar. Het Hof Amsterdam oordeelt echter dat de schoonmakers een uitzendovereenkomst hebben met Helpling en dat de huishoudens inleners zijn. Hoe komt het hof tot dit oordeel en wat zijn de belangrijkste punten voor de praktijk?
In deze procedure stond niet ter discussie of de schoonmakers een arbeidsovereenkomst hadden, maar met wie. Het stond vast dat de schoonmakers arbeid verrichten en daarvoor loon kregen. Het hof moest zich echter nog wel buigen over wie het gezag had over de schoonmakers – Helpling of het huishouden.
Allereerst gaat het hof in op de mogelijke rechtsverhoudingen tussen partijen. Het hof oordeelde dat Helpling zich op zodanige wijze presenteerde aan de huishoudens (via de sites en FAQ’s), dat de indruk werd gewekt dat er geen arbeidsovereenkomst tussen de huishoudens en schoonmakers zou bestaan.
De bestaande regelingen op het platform bevatten namelijk een aantal voorwaarden die niet verenigbaar waren met het arbeidsrecht, hetgeen een indicatie vormde dat geen arbeidsovereenkomst bestond tussen de huishoudens en schoonmakers. Het hof achtte de volgende (strijdige) regelingen hiervoor van belang:
De overeenkomst kon worden beëindigd zonder ontslagprocedure;
Een oproep kon 24 uur van tevoren kosteloos worden geannuleerd i.p.v. de wettelijke 4 dagen;
Een huishouden hoefde geen loon door te betalen tijdens ziekte;
Een schoonmaker kon gemakkelijk worden vervangen;
Het loon van de schoonmaker zou tevens het ziekengeld en de vakantiedagen bevatten, hetgeen niet mag.
Vervolgens oordeelt het hof dat Helpling veel invloed heeft op de contractuele relatie tussen de huishoudens en schoonmakers. In de praktijk werden de arbeidsvoorwaarden geregeld door de algemene voorwaarden opgesteld door Helpling en werden de gehanteerd tarieven van de schoonmakers gestuurd door Helpling middels adviesprijzen en prijssuggesties. Daarbij had Helpling ook een belang, want een hoger tarief betekende een hogere procentuele opslag van de commissie.
Bovendien verplichtte Helpling de huishoudens en schoonmakers om alle (loon)betalingen via de door Helpling gekozen betaaldienst genaamd Stripe te verrichten. Helpling stelde ook de (concept) facturen op voor de schoonmakers. Een dergelijke inmenging van een derde (Helpling) in de contractuele relatie tussen partijen was volgens het hof moeilijk verenigbaar met een arbeidsovereenkomst tussen de huishoudens en schoonmakers.
Het hof oordeelde dat Helpling met al het bovenstaande een dusdanige rol inneemt binnen de contractuele relatie(s) dat er sprake is van formeel gezag over de schoonmakers. Daarmee voldoet de overeenkomst tussen Helpling en de schoonmakers aan alle vereisten van een arbeidsovereenkomst (arbeid, loon en gezag). Er is echter geen sprake van een ‘gewone’ arbeidsovereenkomst.
Leiding en toezicht ligt bij de huishoudens en de huishoudens zijn ook de partij die instructies geeft. Daarmee ligt het materiële gezag bij de huishoudens. Het hof oordeelde dat dit karakteriserend is voor een uitzendovereenkomst en dat door deze wijze van ter beschikkingstelling wordt voldaan aan alle vereisten voor een uitzendovereenkomst. Helpling is dus een uitzendbedrijf, de schoonmakers uitzendkrachten en de huishoudens inleners.
Door de uitspraak van het hof hebben alle schoonmakers een uitzendovereenkomst met Helpling. Hierdoor kunnen de schoonmakers nu ook met hun vorderingen over bijvoorbeeld achterstallig loon (tot in principe 5 jaar terug (3:307 BW)) bij Helpling aankloppen.
Waadi
Nu er sprake is van een uitzendovereenkomst is de Waadi van toepassing. Helpling mag daardoor onder meer niet (meer) belemmeren dat een schoonmaker direct in dienst treedt bij het huishouden. Het hof oordeelde de door Helpling hiertegen gerekende boete als onrechtmatig. Eventueel reeds betaalde boetes kunnen huishoudens waarschijnlijk terugvorderen van Helpling.
Deze uitspraak betekent opnieuw een tegenslag voor bedrijven die werken door middel van een online platform. De kans dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst wanneer gewerkt wordt door middel van een platform is groot. De toekomst voor platformbedrijven is dan ook onzeker.
