Na lang onderhandelen waren de 27 EU-lidstaten er eind april uit: een akkoord op de Digital Services Act (DSA). Hoewel het privacywetpakket nog moet worden goedgekeurd door het Europees Parlement, spreekt digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom van een succes, met weliswaar een paar haken en ogen. Want het blijft, zoals bijna alles in Europa, een zwaarbevochten compromis.
‘Er was echt behoefte aan,’ vertelt beleidsmedewerker van Bits of Freedom Lotje Beek in de podcast Privacywaakhonden. ‘Het was hoog tijd dat de grote techbedrijven werden beteugeld. Ze vormen met hun desinformatie een gevaar voor de democratie.’
In de Digital Services Act is geregeld dat internetaanbieders, onlineplatformen en marktplaatsen verantwoordelijkheid én aansprakelijkheid hebben voor de content op hun diensten. Het is de bedoeling dat straks illegale content en desinformatie actiever worden bestreden. Als dat niet gebeurt, volgen er (torenhoge) boetes, tot wel 6 procent van de omzet van een bedrijf in overtreding.
In de Digital Markets Act, dat je kan zien als het zusje van de DSA, gaat het meer om de concurrentiepositie van Big Tech. Anders gezegd: de techmarkt moet opener worden, transparanter en meer op basis van interoperabiliteit, waardoor ook andere bedrijven die nog worden weggedrongen door partijen als Meta en Alphabet Maar we zijn er nog niet, zegt Beek. Om te beginnen moet de DSA nog worden goedgekeurd door het Europees Parlement. ‘Het is nu eenmaal een ingewikkelde besluitvorming. We weten ook nog precies wat er in de uiteindelijke wettekst terechtkomt.’
Bits of Freedom had graag gezien dat er een verbod zou komen op gepersonaliseerde advertenties. En er is een principe opgenomen waarbij de wenkbrauwen van menig privacy-activist gingen fronsen: het zogenoemde crisis response mechanism. Het gaat feitelijk om een soort digitale noodtoestand die kan worden ‘uitgeroepen’ in tijden van crises, legt Beek uit. Die bepaling werd er op het laatste moment nog even in opgenomen en is behoorlijk controversieel.
Onlangs stelde Kamerlid Caroline van der Plas (BoerBurgerBeweging) er nog Kamervragen over. Beek: “Met dit crisis response mechanism kan de Europese Commissie platformen dwingen om bepaalde maatregelen te nemen.” Ze vermoedt dat de oorlog in Oekraïne er iets mee te maken heeft. ‘Vlak na het begin van de invasie heeft de Europese Commissie gevraagd aan alle hostingbedrijven en platformen om staatsmedia uit Rusland te blokkeren en die hebben dat ook gedaan. Het is een vergaande maatregel en we maken ons hier ook echt wel zorgen over. Want dat het is allemaal niet echt democratisch.’
De privacy-organisatie heeft flink gelobbyd in aanloop naar de DSA, zegt Beek. Hoe zoiets in zijn werk gaat en wat de organisatie allemaal heeft binnengehaald, hoor je in de tweede aflevering van de podcast Privacywaakhonden, die je hieronder kunt beluisteren.
Te beluisteren via:
- Spotify
