Vier op de tien vrouwen wordt gediscrimineerd op de arbeidsmarkt als ze zwanger is of pas een kind heeft gekregen. Bij ongeveer de helft van de vrouwen met een tijdelijk contract werd deze vanwege hun zwangerschap of geboorte van een kind niet verlengd. Dit is echter niet toegestaan: een werkgever mag een vrouwelijke medewerker niet afwijzen omdat ze zwanger is of wil worden. Informeren naar een kinderwens tijdens een sollicitatiegesprek is eveneens verboden. Dat zegt de Autoriteit Persoonsgegevens naar aanleiding van een rapport van het College van de Rechten van de Mens dat vandaag is gepubliceerd.
In het onderzoek zijn 1.150 werkende vrouwen die in de afgelopen vier jaar een kind heeft gekregen gevraagd naar hun ervaringen met discriminatie op het werk, of tijdens hun zoektocht naar werk.
Volgens Adriana van Dooijeweert, voorzitter van het College, heeft 43 procent van de vrouwen op de arbeidsmarkt situaties meegemaakt die wijzen op zwangerschapsdiscriminatie. Zo werd één op de vijf vrouwen afgewezen bij sollicitaties vanwege zwangerschap, moederschap of kinderwens. Bij één op de tien gevallen gaf de werkgever in alle eerlijkheid toe. Eén op de drie vrouwen die op het punt stond om een nieuw contract te ondertekenen, werd de arbeidsovereenkomst op het allerlaatste moment aangepast of zelfs ingetrokken.
Verder blijkt uit het onderzoek van het College van de Rechten van de Mens dat bij bijna de helft van alle werkende vrouwen (49 procent) met een tijdelijk contract hun overeenkomst niet werd verlengd of omgezet naar een vaste aanstelling. Dit had volgens de ondervraagden te maken met hun zwangerschap of moederschap. Een andere vorm van zwangerschapsdiscriminatie, waar een kwart van de respondenten (26 procent) mee geconfronteerd werd, is dat ze slechtere arbeidsvoorwaarden opgelegd kreeg. De medewerksters liepen promotie, salarisverhoging of bonus mis, mochten geen opleiding volgen of ervaarden problemen om afspraken te maken over zwangerschapsverlof of terugkeer op de werkvloer na bevallingsverlof.
Zwangerschapsdiscriminatie wordt volgens het College niet altijd goed herkend. “We zien ook vaak dat vrouwen te begripvol zijn voor een werkgever. Vaak wordt er dan met de werkgever meegedacht en wordt er te weinig gedacht aan de eigen rechten”, zo vertelt Van Dooijeweert tegenover de NOS. Ze trekken dan ook niet vaak aan de bel: slechts één op de negen ondervraagden (11 procent) zegt dit ooit te hebben gedaan.
Uit onderzoek van het College blijkt dat zwangerschap grote gevolgen heeft voor vrouwen op het gebied van werk. “Sommige vrouwen werken hierdoor onder hun niveau, denken minder salaris te krijgen dan waar ze recht op hebben, of hebben door een zwangerschap een slechtere relatie gekregen met hun leidinggevende”, Zo weet Van Dooijeweert. “Door moeder te worden kampen vrouwen soms met problemen om financieel rond te komen, of ervaren ze lichamelijke of psychische klachten.” Eén op de acht vrouwen meent een achterstand in haar carrière te hebben opgelopen ten opzichte van collega’s.
Volgens het College van de Rechten van de Mens is er de afgelopen acht jaar weinig veranderd op het gebied van zwangerschapsdiscriminatie. Tegenover NOS Radio 1 Journaal zegt Van Dooijeweert dat de cijfers nagenoeg gelijk zijn aan die van 2012 en 2016, toen het College voor het eerst onderzoek deed naar het fenomeen. Volgens de bestuursvoorzitter is het dan ook de hoogste tijd dat er maatregelen worden getroffen.
Allereerst is het aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om zwangerschapsdiscriminatie te bestrijden door gelijkebehandelingswetgeving te handhaven. “Werkgevers moeten hierbij handvatten hebben om goed op de hoogte zijn van de wetgeving en geholpen worden om op de werkvloer het gesprek te voeren over waar je tegen aan loopt bij het combineren van zwangerschap en werk”, aldus Van Dooijeweert.
Verder moet de overheid het voortouw nemen om ondernemers, werkgevers en werknemers voorlichting te geven over zwangerschap en werk. Niet alle partijen zijn even goed op de hoogte van hun rechten en plichten. De stappen die de afgelopen jaren zijn gezet om de informatiepositie van werkende vrouwen te verbeteren, is er nog altijd te weinig vooruitgang geboekt.
Naar aanleiding van het rapport van het College van de Rechten van de Mens springt de Autoriteit Persoonsgegevens in de bres voor werkende vrouwen die zwangerschapsdiscriminatie ervaren. Op haar website schrijft de toezichthouder dat vrouwen tijdens een sollicitatiegesprek niet hoeven aan te geven dat ze zwanger zijn of een kinderwens hebben. Mocht je deze vraag toch voor je kiezen krijgen, dan hoef je deze niet naar waarheid te beantwoorden. Uiteraard mag je, als je daarvoor kiest, het wel uit eigen beweging vertellen. Maar een werkgever mag je niet afwijzen voor een functie als je zwanger bent of wilt worden.
Om de discussie wat breder te trekken: een werkgever mag tijdens een sollicitatiegesprek niet informeren naar je gezondheid. Ook mag hij geen vragen stellen over je ziekteverzuim in het verleden. Is jouw gezondheid rechtstreeks van belang voor de functie waar je op solliciteert, dan moet je dit op eigen initiatief aangeven tijdens het sollicitatiegesprek. Stel dat je arbeidsongeschikt wordt door een ziekte of beperking die je tijdens de sollicitatie hebt verzwegen, dan kan dit gevolgen hebben voor doorbetaling van je loon tijdens als je ziek bent. In het uiterste geval kan je werkgever je op staande voet ontslaan.
Tot slot mag een werkgever tijdens de sollicitatieprocedure niet vragen om een kopie van je identiteitsbewijs. Daar staan namelijk persoonlijke gegevens op die geen enkele invloed mogen hebben voor de sollicitatieprocedure, zoals je pasfoto en nationaliteit. Als je in dienst treedt is je werkgever verplicht om een kopie van je identiteitsbewijs te hebben. Dat geldt ook als je je laat inschrijven bij een uitzendbureau.
Bekijk hier het volledige rapport van het College: 'Zwanger en werk: dat baart zorgen'
