Na de herindelingsverkiezingen op 18 november zal de Kiesraad extra controles uitvoeren op de vaststelling van de uitslagen. Deze uitslagen worden door de betreffende gemeenten vastgesteld. Zij gebruiken optelsoftware (OSV2020) om de stemmen door te rekenen die met de hand worden geteld, en die per stembureau op papier worden vastgelegd. De software die hiervoor wordt gebruikt voldoet aan wettelijke eisen en is onlangs getest. Deze onderzoeken wezen uit dat de software functioneel goed werkt en geen grote kwetsbaarheden kent.
De onderzoeken geven de Kiesraad geen aanleiding om aan de betrouwbaarheid van de optelsoftware te twijfelen. De kans dat een significante fout in de optelsoftware niet wordt gedetecteerd, wordt kortom zeer klein geacht. Toch vindt de Kiesraad het van belang om de procedure voor de vaststelling van de uitslag waar mogelijk nog te versterken. Met het oog daarop worden daarom extra controles uitgevoerd door de Kiesraad om vast te kunnen stellen dat de software correct heeft opgeteld.
Mede op basis van de bevindingen uit de controles door de Kiesraad bij de herindelingsverkiezingen, wordt bezien hoe ook bij de Tweede Kamerverkiezing extra kan worden gecontroleerd. Het is uiteraard met name de verantwoordelijkheid van de gemeenten, de hoofdstembureaus, en tot slot het centraal stembureau, om vast te stellen of de uitslagen die zij vaststellen kloppen. De Kiesraad voert zelf altijd aanvullende handmatige controles uit bij de vaststelling van uitslagen waarvoor hij zelf verantwoordelijk is. Dat betekent dat de Kiesraad handmatig de uitslagen narekent naast de berekening die met OSV2020 wordt gemaakt.
Ook voor kiezers is er bij de Tweede Kamerverkiezing een mogelijkheid om het proces van de vaststelling van de uitslag te kunnen volgen en controleren. Iedereen die daarin is geïnteresseerd kan het tellen van de stemmen bijwonen, tot en met het vaststellen van het proces-verbaal in het stembureau. Alle processen-verbaal van de stembureaus worden direct na de dag van stemming door de gemeenten op internet gepubliceerd. Op de website van de Kiesraad is na de dag van stemming van de Tweede Kamerverkiezing een overzicht te vinden met adressen van websitepagina's waar gemeenten die processen-verbaal met uitslagen publiceren. Aan de hand van die processen-verbaal kunnen burgers controleren of de uitslagen die de gemeenten bekendmaken daadwerkelijk kloppen.
Er is een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend dat de procedure voor de vaststelling uitslag wijzigt. Daarin krijgt de Kiesraad de bevoegdheid om een controleprotocol op te stellen dat gemeenten moeten uitvoeren. In dit protocol wordt voorgeschreven op welke wijze de juiste werking van de optelsoftware wordt vastgesteld. Deze wet zal niet in werking treden voor de Tweede Kamerverkiezing van 2021.
