De Nederlandse politie beheert een database die volstaat met foto’s van buitenlandse mensen die in ons land komen werken, studeren of asiel aanvragen. In totaal gaat het om 8 miljoen foto’s van minimaal 6,5 miljoen mensen die van buiten de EU komen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt dat wettelijk alles goed geregeld is, maar experts denken daar anders over.
Dat blijkt uit onderzoek van RTL (1) Nieuws.
Expats, buitenlandse studenten en asielzoekers van buiten de EU zijn verplicht om visum of verblijfsvergunning te overleggen als ze langere tijd in ons land willen verblijven. Deze documenten zijn voorzien van een pasfoto. Deze foto belandt in een gezichtendatabase en wordt gebruikt voor CATCH, het gezichtsherkenningsprogramma van de politie. Mocht er zich iets voordoen, dan mogen agenten deze database raadplegen om te kijken of ze de verdachte kunnen identificeren.
Het verhaal is om twee redenen merkwaardig. Om te beginnen weten de mensen wiens foto’s in de gezichtendatabase van de politie worden opgenomen helemaal van niets: hierover worden ze namelijk niet ingelicht als ze verblijfsdocumenten aanvragen. In de tweede plaats worden zij nergens van verdacht, maar belanden hun foto’s toch in de database. Wat des te opmerkelijker is, is dat de politie naast deze gezichtendatabase er nog een tweede op nahoudt. Daarin zijn 2,7 miljoen foto’s van ruim 1,2 miljoen Nederlanders en buitenlanders opgenomen.
Tot slot worden de pasfoto’s uit de database al jaren gebruikt door de politie. Voor zover bekend wordt het systeem niet opgeschoond. Het is dan ook maar de vraag of dit allemaal wel door de beugel kan.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid claimt dat juridisch gezien alles in orde is. De wet beschrijft onder welke omstandigheden de politie de vreemdelingenadministratie mag raadplegen om vingerafdrukken te onderzoeken. Hetzelfde principe passen agenten toe voor pasfoto’s.
Verder mag de politie de gezichtendatabase alleen doorzoeken als de rechter-commissaris daarvoor toestemming geeft. Die kijkt of een opsporingsonderzoek rechtmatig verloopt. Vorig jaar gebeurde dat twee maal. “Dat toont de terughoudendheid van het gebruik aan”, zo vertelt een woordvoerder van de politie aan RTL Nieuws.
Hij zegt dat agenten zich aan strenge voorwaarden houden en niet lichtzinnig omgaan met de gezichtendatabase. Verder benadrukt hij dat niet iedereen zomaar in de gezichtendatabase beland. “De politie heeft geen behoefte aan een database van gezichten van iedereen. Bovendien is daar geen wettelijke grondslag voor”, aldus de woordvoerder.
Experts vinden dat de politie te kort door de bocht gaat met dat argument. Evelien Brouwer, universitair docent recht, migratie en technologie aan de Universiteit Utrecht, zegt dat de politie onschuldige expats, studenten en asielzoekers van buiten de EU stigmatiseert. “Ze worden bij voorbaat hetzelfde behandeld als verdachten. Dit is discriminatie”, vertelt ze.
Heleen Janssen, docent informatierecht aan de Universiteit van Amsterdam, betwijfelt of de wettelijke grondslag die de politie citeert wel correct is. “De wet geeft precies aan wat de politie mag gebruiken. Gezichten zijn echt niet hetzelfde als vingerafdrukken. Het is problematisch dat het ministerie dat wel zo ziet”, zo zegt Janssen.
Ook de Autoriteit Persoonsgegevens, die hierover al eerder aan de bel trok bij het ministerie, zet vraagtekens bij de werkwijze van de politie. Een profielfoto is namelijk niet te vergelijken met een vingerafdruk. Door naar iemands gezicht te kijken, geeft dat veel meer informatie prijs dan een vingerafdruk. Je kunt er iemands geslacht uit afleiden, maar mogelijk ook zijn leeftijd, afkomst, religie en gezondheid. Daarmee geven mensen van buiten de EU wel heel veel van hun privacy (2) op. Het is de vraag of dat wel zomaar mag.
https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5361083/miljoenen-pasfotos-van-onschuldige-buitenlanders-gezichtendatabase
https://www.vpngids.nl/privacy/social-media/wat-weet-instagram-over-mij/
