Nederlanders zijn beter in staat om nepnieuws en desinformatie te herkennen als ze het tegenkomen op het internet. Afgelopen jaar gaf twee derde van de bevolking (67 procent) aan dat ze op berichten stuitte dat volgens hen niet waar was. In 2021 was dit nog 61 procent. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onder zo’n 6.500 Nederlanders van 12 jaar of ouder.
Ruim de helft van alle 12-plussers die aan de enquête deelnam, zei nepnieuws te hebben gezien of gelezen op sociale media. Ongeveer een kwart gaf aan misleidende berichten op nieuwswebsites te hebben gezien. Van de senioren tussen van de 65 en 75 jaar zei ruim de helft (52 procent) te twijfelen aan de echtheid van online informatie. 18 tot 35-jarigen zeiden, in vergelijking met 75-plussers, twee-en-een-half keer zo vaak informatie te hebben gezien op internet waarbij ze vraagtekens plaatsten over de juistheid van het bericht.
Opleidingsniveau speelt volgens het CBS eveneens een rol bij het herkennen van nepnieuws en desinformatie. Van de deelnemers aan het onderzoek met een hbo- of universitaire opleiding zei driekwart (76 procent) het afgelopen jaar dergelijke berichten te hebben gezien. Bij mensen met een vmbo-diploma was dat 57 procent.
Van de Nederlanders die aangaven nepnieuws te hebben gezien op internet, zei twee derde (66 procent) te controleren of de informatie uit het bericht waar was of niet. Ruim driekwart (83 procent) zocht informatie over het onderwerp op andere online nieuwssites of Wikipedia. De helft gaf aan de bron te hebben gecontroleerd. Eén op de drie Nederlanders besprak het onderwerp met anderen. Ruim 20 procent heeft de informatie niet gecontroleerd, omdat men vermoedde dat de inhoud van het bericht niet waar was.
In vergelijking met andere Europese landen zijn Nederlanders zeer kritisch als het gaat om online informatie. Ongeveer de helft van alle Nederlanders (46 procent) zei vorig jaar informatie te hebben gecontroleerd. Met dat percentage is ons land koploper in Europa, gevolgd door Ierland (39 procent), Finland (37 procent), Luxemburg (37 procent) en Zweden (36 procent).
In Cyprus, Roemenië en Bulgarije controleerde men het minst vaak of berichtgeving correct was. In alle 27 EU-landen lag het gemiddelde op 24 procent.
Uit recent onderzoek van het World Economic Forum (WEF) blijkt dat meer dan de helft van de experts denkt dat door AI gecreëerd nepnieuws en desinformatie binnen nu en twee jaar de grootste bedreiging vormen voor de mensheid. Door nepberichten te verspreiden, ondermijnen de makers ervan niet alleen de democratie, maar creëren ze tevens een belangrijke voedingsbodem voor maatschappelijke polarisatie. Met alle gevolgen van dien.
“De resulterende onrust kan variëren van gewelddadige protesten en haatmisdrijven tot civiele confrontatie en terrorisme. Echter, als de waarheid wordt ondermijnd, zal het risico op binnenlandse propaganda en censuur ook toenemen. Vrijheden met betrekking tot het internet, de pers en de toegang tot informatie die nu al afnemen, dreigen af te glijden naar een bredere onderdrukking van informatiestromen in een groter aantal landen”, zo waarschuwen de onderzoekers van het WEF.
