Stichting Onderzoek Marktinformatie (SOMI) vertegenwoordigt Europese burgers in onderzoek naar de activiteiten van het Amerikaanse data-analyse bedrijf.
Verschillende overheids- en wetshandhavingsinstanties in Europa gebruiken software van het Amerikaanse data-analyse bedrijf Palantir. Het bedrijf is meerdere malen betrokken geweest bij data schandalen en wordt bekritiseert vanwege haar nauwe banden met de Amerikaanse overheid en inlichtingendiensten. Noch Palantir, noch agentschappen in Europa die er gebruik van maken, zijn bereid informatie over de kwaliteit of de toepassing van de software te delen. Stichting Onderzoek Marktinformatie (SOMI) start daarom een onderzoek naar de activiteiten van Palantir Technologies in de EU en de impact die dit heeft op de rechten van Europese burgers.
Tot dusver gaf Europol toe, Palantir ‘Gotham'-software te gebruiken voor operationele analyse in een antiterrorisme taakgroep. Andere instanties met toegang tot de software van het Amerikaanse bedrijf mogelijk toepassen zijn de Franse inlichtingendienst DGSI, de Deense nationale politie, de Duitse politie in Hessen en Noordrijn-Westfalen en ook de Nederlandse politie. “De kracht van Palantirs aanpak ligt in het vermogen om onafhankelijke en dus betekenisloze data zodanig te combineren dat er onverwachte verbanden en inzichten ontstaan,” aldus Cor Wijtvliet, medeoprichter van SOMI. “Maar het was juist deze toegang tot al die databases die de waardering en bewondering voor het werk en de software gaandeweg veranderde in een sfeer van wantrouwen en afkeuring.”
Het hoofddoel van SOMI is om transparantie te realiseren van Palantir en organisaties die de service van Palantir hebben ingeschakeld, via het bedrijf zelf of via hun onderaannemers. Het publiek heeft het recht om te weten hoe burgers door de software worden beoordeeld, wie het gebruikt, waarvoor het is gebruikt en wat voor soort gegevens er zijn verwerkt. De eerste prioriteit van de actie is daarom om de gegevensverwerkingpraktijken van Palantir met betrekking tot EU-burgers te onderzoeken.
SOMI wil het bewustzijn vergroten over de samenwerkingen tussen overheden en technologiebedrijven van buiten de EU met betrekking tot het gebruik van bewakings- en profilering technologieën, en de impact ervan op de privacy van Europese burgers. SOMI wil vooral wijzen op de gevolgen wanneer dit gebeurt met software die niet aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) – in Europa: GDPR – voldoet. Bovendien wil de stichting ervoor zorgen dat alle Europese burgers goed worden beschermd tegen oncontroleerbare of willekeurige praktijken en dat de integriteit van Europese bewakingsoperaties niet in gevaar zal worden gebracht door (on-)bekende, niet-Europese entiteiten.
In theorie kan Palantir software strafrechtelijk onderzoek efficiënter maken, maar de prijs die er mogelijk voor moet worden betaald, zowel door overheidsinstanties als door de burger, is (te) hoog. De bezwaren van SOMI tegen het gebruik van Palantir-software in de Europese publieke sector zijn:
Het is onduidelijk of Palantir en/of de organisaties die de software gebruiken, zich aan de AVG-eisen houden
Palantir-software is op een groot aantal problemen gestuit, waaronder het blootleggen van gegevens van burgers.
Palantirs relatie met de Amerikaanse overheid en inlichtingendiensten.
Het werk van Palantir heeft toegang gegeven tot een grote hoeveelheid gevoelige gegevens van Europese burgers en bedrijven.
Palantirs controversiële bedrijfspraktijken en geschil over gegevens eigendom.
De pandemie van het Coronavirus lijkt voor Palantir nieuwe kansen te creëren om haar bereik in Europa te verbreden en te verdiepen. De Britse National Health Service (NHS) heeft Palantir gecontracteerd om het COVID-19-datacenter te ondersteunen met haar "Foundry" -software. Het bedrijf beweert dat haar software de verspreiding van het virus kan volgen en analyseren, de effectiviteit van mitigatiestrategieën kan meten en kan coördineren met lokale instellingen. Palantir probeert nu, mogelijk met succes, om soortgelijke overeenkomsten te sluiten in landen als Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.
Het is onduidelijk hoe succesvol Palantir tot nu toe in Europa is geweest. Het is echter duidelijk dat Palantir zich ook in Europa richt op spraakmakende wetshandhavings- en inlichtingendiensten, vanwege haar groeiende lijst van klanten in dit segment.
Ondanks dat Palantir een aantekening heeft gemaakt in hun transparantieregister bij de Europese Commissie, lijken er geen gegevens te zijn bijgehouden van de Davos-ontmoeting tussen president von der Leyen en Palantir CEO. De leden van het Europees Parlement maken zich dan ook grote zorgen over de relatie van de EU met Palantir en het gebrek aan transparantie rond deze relatie.
