Bewijsmateriaal dat is verkregen door EncroChat-telefoons te hacken, is toegestaan als rechtmatig bewijs in de rechtszaal. De berichten die via deze dienst werden verspreid, geven een beeld dat de verdachten van de martelcontainers “schokkende plannen” hadden. De rechter veroordeelde woensdag 10 van de 11 verdachten tot jarenlange gevangenisstraffen. Dat blijkt uit het vonnis van de rechtbank van Amsterdam.
Velen zullen zich vast wel de schokkende beelden herinneren uit Wouwse Plantage herinneren. In juni 2020 trof de politie daar twee zeecontainers aan die waren ingericht als martelkamer. In één van de containers stond een tandartsstoel met onder meer taiwraps, messen, tangen, gasbranders en andere gereedschappen. De kamers waren bovendien volledig geïsoleerd. Volgens de politie hadden de zeecontainers één doel voor ogen: mensen martelen.
De politie kwam de martelkamers op het spoor door een server van de berichtendienst EncroChat te hacken. Deze applicatie is geliefd in de onderwereld, omdat alle berichten worden versleuteld. Opsporings- en handhavingsinstanties kunnen onderschepte berichten dan niet lezen. Totdat de politie, in samenwerking met collega’s uit Frankrijk, erin slaagden om de dienst te kraken.
Tussen april en juni 2020 konden agenten meekijken en -luisteren met criminelen. “Het was alsof we bij de criminelen aan de vergadertafel zaten”, zo vertelde Jannine van den Berg, politiechef van de Landelijke Eenheid, destijds. In totaal wist de politie meer dan twintig miljoen vertrouwelijke berichten buit te maken voordat ze versleuteld werden.
Veel berichten die de politie in handen kreeg door EncroChat te hacken, zijn als bewijs ingebracht bij deze zaak. Dat was niet het enige bewijsmateriaal dat werd aangedragen. Toen duidelijk was waar de containers zich bevonden, plaatste de politie camera’s in en rond de loodsen in Wouwse Plantage. In de daarop volgende maanden maakten agenten opnames van alle werkzaamheden en activiteiten rondom de loodsen.
Met de EncroChat-berichten en videobeelden wist de politie 11 verdachten aan te houden. Eén van hen was een 50-jarige man uit Rotterdam, Roger P. alias Piet Costa. Volgens het Openbaar Ministerie was hij ‘Luxuryballoon’, de man die op EncroChat schreef dat hij criminelen wilde martelen in de speciaal ingerichte zeecontainers.
De rechter is van mening dat Roger P. inderdaad de man achter ‘Luxuryballoon’ is. Hij zou een bijdrage hebben geleverd “aan het plan om criminele tegenstanders, dan wel familie daarvan, van hun vrijheid te beroven, te gijzelen, af te persen en daarbij zo nodig (zwaar) te mishandelen en te doden”.
Naast de Rotterdammer arresteerde politie nog tien andere verdachten. “De mannen vormden een groep die in het kader van een conflict over geld in het criminele milieu op niets ontziende wijze van plan is geweest het recht in eigen hand te nemen. Het gebrek aan respect dat daarbij getoond is voor de vrijheid en de lichamelijke integriteit van anderen is schokkend”, aldus de rechtbank.
De advocaat van de verdediging voerde als verweer aan dat de berichten onrechtmatig waren verkregen en zodoende niet als bewijs mochten worden gebruikt. De politie zette opsporings- en andere machtsmiddelen in voordat zijn cliënten ergens van werden verdacht. Dat is in strijd met de onschuldpresumptie, de filosofie dat iedereen onschuldig is tot het tegendeel is bewezen. De politie wist niet wie ‘Luxuryballoon’ was, laat staan dat hij van plan was om strafbare feiten te plegen.
De rechtbank veegde dat argument van tafel. Dat de verdachten niemand hebben kunnen martelen, was volgens de rechter te danken aan het adequate optreden van de politie. Hij concludeerde dat de data die via EncroChat is verkregen rechtsgeldig bewijsmateriaal is. Er was namelijk geen sprake van “algemene en ongedifferentieerde dataverzameling”, zoals de verdediging aanvoerde.
Het hacken en afluisteren van cryptotelefoons om criminelen op te pakken, is dan ook toegestaan. De rechtbank benadrukt dat het de Franse politie was die toestemming had gekregen van een rechter uit eigen land om de server van EncroChat te kraken. We mogen er volgens de rechter op vertrouwen dat dit proces zorgvuldig heeft plaatsgevonden.
Tot slot benadrukt de Amsterdamse rechtbank dat de politie onderzoek deed naar het bedrijf EncroChat. Gegevens over verdachten zijn bijvangst en mogen volgens de wet gebruikt worden in andere rechtszaken. Er is dan ook correct gehandeld door de Nederlandse politie. De uitspraak komt overeen met een vergelijkbare zaak uit Limburg.
De rechtbank beschouwt Roger P. als “de aanstichter en absolute leider” van de criminele organisatie. “Uit het onderschepte berichtenverkeer blijkt duidelijk dat de gehele operatie voortvloeide uit zijn wens zich te wreken op tegenstanders in het criminele milieu. Daarbij werd zijn wens om hen te martelen expliciet uitgesproken”, aldus de rechtbank.
De rechter legde Roger P. een onvoorwaardelijke gevangenisstraf op van twee jaar en negen maanden. Recentelijk werd hij door de rechtbank van Rotterdam veroordeeld voor de smokkel van 6.000 kilo heroïne, en voorbereiding om nog eens 25.000 kilo heroïne te smokkelen. Daarvoor kreeg hij 15 jaar cel tegen zich te horen. Zijn advocaat zei dat hij waarschijnlijk in hoger beroep gaat tegen de uitspraak.
De rechterhand van de hoofdverdachte kreeg een gevangenisstraf van acht jaar. Hij verzamelde onder meer informatie over slachtoffers. Een 34-jarige medeverdachten, die slachtoffers opspoorde, kreeg eveneens acht jaar tegen zich te horen. De overige verdachten kregen celstraffen variërend van één jaar tot negen jaar. Een 38-jarige man werd vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs voor zijn betrokkenheid.
