Vandaag heeft de Raad een verordening aangenomen over de geautomatiseerde zoekopdrachten en uitwisseling van gegevens voor politiële samenwerking. De nieuwe wetgeving zal het bestaande kader – vaak aangeduid als Prüm I – verbeteren, dat politieautoriteiten al de mogelijkheid biedt om de nationale databanken van andere lidstaten te raadplegen met betrekking tot DNA, vingerafdrukken en gegevens over voertuigregistratie.
Om doeltreffend op te kunnen treden tegen criminaliteit en nieuwe criminele dreigingen heeft de Raad een aanbeveling aangenomen inzake operationele samenwerking op het gebied van rechtshandhaving. Daarnaast nam de Raad onderhandelingsmandaten aan voor de richtlijn betreffende de uitwisseling van informatie tussen de rechtshandhavingsinstanties van de lidstaten (richtlijn inzake informatie-uitwisseling) en de verordening betreffende geautomatiseerde gegevensuitwisseling ten behoeve van politiële samenwerking (Prüm II-verordening).
Doel van het Prümsysteem is de geautomatiseerde uitwisseling van DNA-profielen en vingerafdruk- en voertuigregistratiegegevens te vergemakkelijken voor het voorkomen, opsporen en onderzoeken van strafbare feiten. Politiediensten en andere bevoegde instanties kunnen hierdoor nationale databanken in andere lidstaten raadplegen. Ze krijgen dan alleen te horen of er een treffer is of niet. Vervolgens kunnen ze de relevante gegevens opvragen.
Met de Prüm II-verordening wordt dit systeem uitgebreid tot andere soorten gegevens, zoals gezichtsopnamen, strafbladen van verdachten en van veroordeelde criminelen, en rijbewijzen.
Ook wordt de technische infrastructuur voor de uitwisseling van deze gegevens gemoderniseerd. In plaats van talloze rechtstreekse verbindingen tussen nationale databanken komt er een centrale router die alle databanken met elkaar verbindt. Hierdoor zal het systeem beter en efficiënter presteren en wordt het voor instanties eenvoudiger om meerdere databanken te raadplegen.
Daarnaast wordt Europol erbij betrokken. Het agentschap zal zoekopdrachten kunnen uitvoeren en toegang kunnen geven tot zijn databanken met biometrische gegevens van buiten de EU.
Dit wetgevingsvoorstel gaat over de praktische kanten van en de procedures voor de uitwisseling van informatie tussen de rechtshandhavingsinstanties van de lidstaten. Doel is een efficiënte uitwisseling van informatie. Daarom moet deze richtlijn ervoor zorgen dat rechtshandhavingsinstanties dezelfde toegang hebben tot informatie die in andere lidstaten beschikbaar is, en dat het aantal communicatiekanalen beperkt blijft. Ook moet Europol een grotere rol krijgen als het informatiecentrum van de EU op dit gebied.
De lidstaten zullen een centraal contactpunt voor informatie-uitwisseling met andere EU-landen krijgen dat 24/7 operationeel is. Voor dringende zaken moet de gevraagde informatie binnen 8 uur beschikbaar zijn als de informatie al bij het centraal contactpunt is, en binnen 3 dagen als het contactpunt de informatie kan krijgen van overheidsinstanties of particuliere partijen. Voor alle andere verzoeken geldt dat de informatie binnen 7 dagen beschikbaar moet worden gesteld.
Bovendien moet van elk informatieverzoek een kopie worden toegezonden aan Europol. Er zijn wel enkele uitzonderingen op deze regel. Siena, de applicatie voor veilige informatie-uitwisseling van Europol (Siena staat voor Secure Information Exchange Network Application), wordt het standaardkanaal voor communicatie.
Grensoverschrijdende achtervolgingen en observatie en gezamenlijke patrouilles en operaties zijn essentiële vormen van samenwerking tussen politiediensten. Hierdoor wordt voorkomen dat mensen ontsnappen aan de politie door de grens over te steken.
De aanbeveling van de Raad bevat een aantal normen voor operationele samenwerking tussen politiediensten in verschillende lidstaten en voor gezamenlijke operaties. De aanbeveling omvat onder meer:
een reeks beginselen voor grensoverschrijdende achtervolgingen en observatie
een lijst strafbare feiten waarvoor grensoverschrijdende achtervolging en observatie moet worden toegestaan
een kader voor gezamenlijke operaties
de invoering van een ondersteuningsplatform voor gezamenlijke patrouilles en andere gezamenlijke operaties, en aanbevelingen inzake effectieve toegang tot informatie en communicatie via beveiligde kanalen
gezamenlijke opleidingen en bij- en nascholing om een Europese politiecultuur tot stand te brengen
Zodra het Europees Parlement zijn standpunt heeft bepaald over de 2 wetgevingsvoorstellen zullen de onderhandelingen tussen de Raad en het Parlement van start gaan.
Terroristische groeperingen en criminele organisaties houden zich bezig met een breed scala aan criminele activiteiten, over de grenzen heen. Volgens de dreigingsevaluatie van de zware en georganiseerde criminaliteit 2021 van Europol is meer dan 70% van de criminele netwerken actief in meer dan 3 lidstaten.
Wil de politie doeltreffend kunnen optreden tegen criminaliteit en nieuwe criminele dreigingen, dan moet zij systematisch kunnen samenwerken met partners in heel de EU en moeten agenten toegang hebben tot informatie van hun collega's in andere lidstaten.
De afgelopen jaren zijn er een aantal maatregelen genomen op dit gebied, waaronder het interoperabel maken van EU-databanken op het gebied van justitie en binnenlandse zaken en het versterken van het mandaat van Europol. Maar er kan nog meer worden gedaan. Op 9 december 2021 diende de Europese Commissie deze wetgevingsvoorstellen in als onderdeel van een pakket om de samenwerking tussen politiediensten te verbeteren.
(1) https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-9502-2022-INIT/nl/pdf
(2) https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-9544-2022-INIT/x/pdf
(3) https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-8720-2022-INIT/nl/pdf
