Voor kritische Russen wordt het in de nabije toekomst mogelijk een stuk lastiger om het laatste nieuws te volgen. Het Kremlin overweegt om het gebruik van een VPN te verbieden. “Dan ben je wel behoorlijk geïsoleerd als kritische Rus.” Dat zegt Ruslandkenner Hubert Smeets tegenover BNR.
Je IP-adres kun je zien als een soort virtueel postadres. Als je een website bezoekt, ziet deze aan de hand van je IP-adres precies waar je vandaan komt. Dat heeft verschillende risico’s en nadelen. Om te beginnen bestaat de kans dat je de site niet kunt bezoeken om, bijvoorbeeld, het laatste nieuws van onafhankelijke media te lezen. Doordat je IP-adres je locatie verklapt, ben je minder anoniem op het internet.
Daarnaast maakt een statisch IP-adres – een IP-adres dat door je provider wordt toegewezen – het mogelijk om al je activiteiten op internet te monitoren. Een inlichtingendienst of andere overheidsinstantie kan, in theorie althans, stiekem over je schouder meekijken en precies nagaan wat je uitspookt op het wereldwijde web. In sommige landen kan je surfgeschiedenis je behoorlijk in de problemen brengen. Denk aan landen met een autoritair regime waar de overheid dissidenten, mensenrechtenactivisten, advocaten of kritische journalisten nauwlettend in de gaten houdt.
Om je tegen deze gevaren te beschermen, ben je aangewezen op een VPN. Een Virtual Private Network of VPN is een tool die een versleutelde verbinding tussen jouw computer en het internet tot stand brengt. Dankzij een VPN wordt al je dataverkeer naar een externe VPN-server gestuurd. Deze server maakt vervolgens contact met de website die je probeert te bezoeken en stuurt geanonimiseerde data door naar jouw apparaten.
Het gebruik van een VPN is weliswaar niet verboden in Rusland, maar is wel streng aan banden gelegd. Sinds 2012 houdt het Kremlin een lijst bij van websites die Russische burgers niet mogen bezoeken. Op die lijst vinden we ook een aantal VPN-providers.
Op dit moment zijn er diverse betrouwbare VPN-aanbieders die in Rusland gebruikt mogen worden, waaronder NordVPN, Surfshark, Private Internet Access (PIA) en ExpressVPN. Veel Russen gebruiken een VPN om hun IP-adres te verbergen, zo weet historicus en Ruslandkenner Hubert Smeets. “Zij kunnen daarmee kijken wat ze willen”, vertelt hij tegenover BNR.
Een VPN-verbinding is echter niet goedkoop, zo benadrukt Smeets. Bovendien gaan er stemmen op om het gebruik van VPN’s helemaal te verbieden. “De woordvoerder van het Kremlin, Dmitry Peskov, zei daar eerder over dat niet te willen verbieden omdat hij zelf ook gebruik maakt van een VPN. Het zou goed denkbaar zijn dat dit binnen nu en een paar maanden gaat gebeuren. Dan ben je wel behoorlijk geïsoleerd als kritische Rus”, legt Smeets uit.
Zoals we al zeiden is het gebruik van een VPN juridisch gezien niet verboden in Rusland. We zien echter wel dat Roskomnadzor met enige regelmaat VPN-providers verbiedt om hun diensten aan te bieden op Russisch grondgebied. Zo legde de Russische telecomwaakhond in juni 2021 een verbod op aan Opera VPN en VyprVPN, omdat deze aanbieders als “bedreiging” waren geclassificeerd. Dit omdat de providers toegang boden tot websites met verboden content, zoals kinderpornografisch beeldmateriaal en websites over zelfmoord en drugs.
Mocht het onverhoopt niet lukken om je VPN in Rusland te gebruiken, dan is er nog een optie om de Russische censuur te omzeilen: de Tor webbrowser installeren. Deze browser stelt je in staat om – zonder een VPN-verbinding – anoniem op het internet te surfen. Tot slot kun je kijken of je een gratis VPN kunt installeren om je locatie en internetactiviteiten te verbergen.
