Werknemers in verschillende sectoren moeten een geldige QR-code in de CoronaCheck-app laten zien voordat zij aan het werk mogen. Steeds meer werkgevers eisen dat medewerkers gevaccineerd zijn, negatief zijn getest of een herstelbewijs kunnen overleggen voordat ze welkom zijn op de werkvloer. Doen ze dit niet, dan mogen ze van de baas niet aan het werk.
Dat blijkt uit een rondgang van BNR bij diverse brancheverenigingen, waaronder de bouwsector, schoonmaaksector en de catering.
Branchevereniging Bouwend Nederland bevestigt dat opdrachtgevers steeds vaker eerst een QR-code van een werknemer willen zien voordat ze aan de slag mogen. Een werknemer die zijn QR-code niet wil of kan laten zien, kan van de klus worden gehaald.
Vooralsnog heeft dat niet tot grote problemen geleid. Belangenvereniging Bouwend Nederland heeft begrip voor de situatie en zegt dat het begrijpelijk is dat opdrachtgevers daar om vragen, zeker als ze medewerkers in dienst hebben met een zwakke gezondheid.
Niet iedereen is het daarmee eens. Rob Rommelse, directeur van branchevereniging Schoonmakend Nederland, vindt dat het vragen naar een coronapas te ver gaat. Hij wijst erop dat de coronapas is ontwikkeld voor vier sectoren, namelijk de evenementen, sport, horeca en cultuur. Er is geen juridische onderbouwing dat werkgevers deze mogen verlangen van werknemers en toeleveranciers. Wel constateert de brancheorganisatie dat het aantal bedrijven dat om een geldige QR-code vraagt toeneemt.
Een coronapas veroorzaakt volgens de directeur van Schoonmakend Nederland machtsongelijkheid en werkt polarisatie in de hand. Dat wil hij koste wat kost zien te voorkomen. Rommelse pleit ervoor dat werkgevers en werknemers met elkaar het gesprek aangaan over dit onderwerp om zo tot een oplossing te komen.
Jannes van der Velde van de Algemene Werkgeversvereniging Nederland (AWVN) stelt dat er twee soorten wetgeving zijn die elkaar tegenspreken. Enerzijds is er de Arbowet die bepaalt dat de werkgever verantwoordelijk is om een veilige werkomgeving te creëren. Aan de andere kant is er een wet die bepaalt dat de werkgever niet mag vragen om een werknemer is gevaccineerd tegen het coronavirus. Deze tegenstrijdigheid wringt enorm en geeft daardoor veel onduidelijkheid en onzekerheid of de werkgever wel een veilige werkomgeving kan bieden.
Van der Velde zegt dat leden meer informatie willen over de vaccinatiestatus van hun werknemers. Deze informatie hebben ze nodig om afspraken te kunnen maken met medewerkers. “Als iemand niet gevaccineerd is, kun je met hem bijvoorbeeld afspreken dat hij wat langer thuis werkt, of dat hij een andere werkplek krijgt op kantoor”, zo zegt de topman van belangenvereniging AWVN. “Maar dan moet je wel over die kennis beschikken.”
AWVN is voorstander van een wetswijziging, zodat voor werkgevers duidelijk wordt wat ze wel en niet moeten nalaten. “Die duidelijkheid is er op dit ogenblik niet. De wetgever zou daar duidelijkheid over moeten verschaffen.”
Pascal Besselink, arbeidsrechtadvocaat bij DAS rechtsbijstandsverzekering, vertelt aan BNR dat de Tijdelijke wet coronatoegangsbewijzen bepaalt dat je een coronapas moet kunnen laten zien als je toegang wil hebben tot een pand in de horeca, evenementen-, sport- en cultuursector. In deze wet is een uitzondering opgenomen dat het toegangsbewijs niet gebruikt mag worden om de toegang tot de werkvloer te ontbieden.
Besselink erkent dat de wet op sommige vlakken tegenstrijdig is. Zo zijn horecaondernemers verplicht om aan bezoekers een geldige QR-code te vragen. Bij werkgevers daarentegen mogen ze dat niet. Zolang de uitzondering niet uit de wetgeving wordt gehaald, is volgens de jurist iedereen genoodzaakt om zich daar aan te houden. Werkgevers die geen toegang krijgen tot de werkvloer omdat ze hun QR-code niet willen laten zien, behouden het recht om hun loon doorbetaald te krijgen, zo benadrukt Besselink. Niet-gevaccineerde medewerkers hebben immers dezelfde rechten als gevaccineerde werknemers.
De overheid is duidelijk over deze kwestie. Zij zegt dat een werkgever aan een werknemer mag vragen of zij ingeënt is tegen het coronavirus. “Daar moet dan wel een goede reden voor zijn. Dat kan in beginsel alleen als de werkgever een duidelijk plan heeft hoe te handelen als de werknemer niet gevaccineerd is of de werknemer daarover geen mededeling wil doen.”
Daar staat tegenover dat de werknemer de vraag of hij wel of niet gevaccineerd is niet hoeft te beantwoorden. Gegevens over fysieke en mentale gezondheid van werknemers zijn zogeheten bijzondere persoonsgegevens, zo bepaalt de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Een bedrijfsarts mag niet zeggen welke werknemers wel of niet gevaccineerd zijn. Wel mag hij een algemeen beeld schetsen. Daarmee kan de werkgever de werkvloer en het werkproces dusdanig inrichten dat er veilig en verantwoord gewerkt kan worden.
“Als de werknemer vaccinatiedwang- of drang vanuit de werkgever ervaart, kan hij dit het beste eerst met de werkgever bespreken. Zo nodig kan de werknemer binnen de eigen organisatie terecht bij de ondernemingsraad of de vertrouwenspersoon voor advies. Indien zij er samen niet uitkomen heeft de werkgever of de werknemer de mogelijkheid om een procedure te starten bij de rechter”, zo schreef demissionair minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Hugo de Jonge onlangs in een brief aan de Tweede Kamer. Daarin reageerde de minister op Kamervragen op het voornemen van Leaseplan om alleen gevaccineerde medewerkers toegang te verschaffen tot de werkvloer.
