Op 12 februari heeft de Minister van Buitenlandse Zaken verschillende fiches aangeboden aan de Tweede Kamer, afkomstig van de werkgroep Beoordeling Nieuwe Commissievoorstellen. Daarin heeft het kabinet zich onder andere uitgesproken over de Verordening inzake Digitale Markten (Digital Markets Act), de Verordening inzake digitale diensten (Digital Services Act) en de Gezamenlijke Mededeling EU-strategie inzake cyberbeveiliging. Hieronder wordt kort ingegaan op de drie beoordelingen.
Op 15 december heeft de Europese Commissie (Commissie) het voorstel voor de Digital Services Act gepubliceerd. Deze wetgeving herziet een deel van de e-commercerichtlijn uit 2000 en heeft als doel om bij te dragen aan een goede werking van de interne markt voor diensten van tussenpersonen en het creëren van een veilige, voorspelbare en betrouwbare online omgeving, waarbij fundamentele rechten uit het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie effectief zijn beschermd. Als onderdeel daarvan worden regels gesteld die moeten bijdragen aan de bestrijding van illegale inhoud online en komt er een toezichtstructuur die effectief het toezicht op de diensten van tussenpersonen moet waarborgen.
De eerste indruk van het kabinet is positief, maar het merkt op dat het voorstel op sommige punten nog onduidelijk is. Een aandachtspunt is de exacte reikwijdte van het begrip ‘illegale inhoud’. Het is bijvoorbeeld onduidelijk of inhoud die onderdeel uitmaakt van illegaal handelen, maar die zelfstandig niet illegaal is, zoals in bijvoorbeeld phishingmails, ook onder deze definitie valt. Het kabinet steunt ook de territoriale reikwijdte van het voorstel dat niet is beperkt tot tussenpersonen die in de EU zijn gevestigd. Het zal echter wel aandacht vragen voor de mogelijkheden om in de praktijk handhavend op te kunnen treden tegen tussenpersonen die niet in de EU zijn gevestigd.
Een ander onduidelijk punt is de precieze reikwijdte van het begrip very large online platforms (VLOPs), die gezien hun grootte en maatschappelijke impact aan strikere maatregelen worden onderworpen. Hoewel de Commissie een grens van 45 miljoen gebruikers heeft voorgesteld om als VLOP te worden aangemerkt, wordt deze grens, alsmede de definiëring van een gebruiker, pas na adoptie van het voorstel concreet uitgewerkt.
Het kabinet is positief over de ‘Good Samaritan Clausule’, die bepaalt dat tussenpersonen hun beperkte aansprakelijkheid voor inhoud niet verliezen wanneer ze proactief illegale inhoud op hun diensten op gaan sporen en bestrijden. Dit kan het nemen van meer verantwoordelijkheid stimuleren, maar het kabinet wil het resultaat van extern onafhankelijk onderzoek afwachten om te zien of deze stimulans op zichzelf voldoende is om het doel te bereiken.
Hoewel het kabinet zich kan vinden in de uitsluiting van micro- en kleine bedrijven van de verplichtingen voor online platformen om de lastendruk en toetredingsdrempels laag te houden, wil het kabinet voorkomen dat illegale inhoud en activiteiten zich verplaatsen naar kleinere aanbieders. Dit zou de doelstellingen van het voorstel ondermijnen.
Het kabinet verwelkomt de aanvullende bescherming voor consumenten en is voorzichtig positief over de organisatie van het toezicht. Het toezicht blijft in beginsel nationaal van aard, maar vanwege grensoverschrijdend handelen van tussenpersonen is effectieve samenwerking van toezichthouders essentieel. Hoewel het voorstel hierin voorziet, bestaan er bij het kabinet nog vragen over de effectiviteit van de procedures.
Lees hier de volledige beoordeling van het kabinet
Gelijktijdig met het voorstel over de Digital Services Act heeft de Commissie het voorstel voor de Digital Markets Act gepubliceerd, die van toepassing is op online platforms met een poortwachtersfunctie. Door concurrentie te stimuleren op digitale markten moet de Digital Markets Act een goed functionerende Europese interne markt ondersteunen en ertoe leiden dat poortwachtersplatforms zich eerlijk gedragen tegenover ondernemers die hun producten of diensten via een platform aanbieden.
Het kabinet velt in algemene zin een positief oordeel over het voorstel van de Commissie betreft de Digital Markets Act en ziet veel van de uitgangspunten en elementen van de beleidsinzet van het kabinet terugkomen. Wel stipt het kabinet een aantal aandachtspunten aan en punten ter verduidelijking.
Met betrekking tot de reikwijdte merkt het kabinet op dat alleen de allergrootste platforms waar consumenten en ondernemers niet omheen kunnen boven de drempel om als poortwachter bestempeld te worden uitkomen. Tevens is het belangrijk om bij de bepaling of een platform een poortwachter is er rekening mee te houden dat platforms deze positie kunnen verkrijgen dankzij een combinatie van verschillende diensten, zoals zoekmachines of sociale netwerkdiensten.
Het kabinet spreekt zich ook positief uit over de aandacht die de Commissie besteedt aan fusies en overnames in de digitale sector, inclusief een meldplicht voor poortwachters, maar zou graag zien dat de Commissie deze na de melding ook gaat beoordelen. Daarbij beperkt de meldingsplicht in de Digital Markets Act zich tot overnames van digitale diensten, waar het kabinet er voorstander van is dat alle fusies en overnames van poortwachters kunnen worden getoetst.
Het voorgestelde toezicht is in lijn met de beleidsinzet van het kabinet dat toezicht op Europees niveau moet plaatsvinden. Wel vindt het kabinet dat nationale toezichthouders, zoals de Autoriteit Consument en Markt, een signaleringsrol richting de Commissie krijgen, zodat het voor ondernemers laagdrempeliger is om problemen met poortwachters aan te kaarten.
Lees hier de volledige beoordeling van het kabinet
Op 16 december 2020 hebben de Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger van de Europese Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid gezamenlijk de EU-strategie inzake cyberbeveiliging voor het digitale tijdperk gepubliceerd. De strategie vormt een reactie op de toegenomen digitale dreiging tegen de EU en haar economieën, democratische vrijheden en waarden, en bouwt voort op de resultaten van de EU-Cyberstrategie uit 2013 en de mededeling over cyberbeveiliging uit 2017. De strategie richt zich op drie pijlers: de pijler veerkracht, technologische soevereiniteit en leiderschap; de pijler opbouw van operationele capaciteit om te voorkomen, af te schrikken en te reageren; en de pijler inzake het bevorderen van een mondiale, open cyberspace.
Het kabinet reageert positief op de strategie en erkent de noodzaak om de inzet op cyberbeveiligingsgebied, met het oog op de toegenomen digitalisering en het permanente karakter van de digitale dreiging, te versterken. Mede daardoor vindt het kabinet het van essentieel belang om cyberbeveiliging binnen alle beleidsdomeinen en niveaus van de EU op te nemen.
Het kabinet verwelkomt de adressering van zowel het onderwerp van 5G-veiligheid en de verhoging van de cybersecurity van het internet van dingen door middel van eventuele regelgeving. Tevens is het kabinet blij met voorstellen voor het gebruik van de cyberdiplomacy toolbox bij cyberaanvallen op vitale infrastructuur, democratische processen en toeleveringsketens.
Wel acht het kabinet het nodig om plannen over een Europees cyberschild en de samenwerking van beveiligingsoperaties centra op EU-niveau te verduidelijken, waarbij onder meer de haalbaarheid en toegevoegde waarde goed moet worden onderbouwd. Dit geldt ook voor het voorstel om een Joint Cyber Unit op te zetten om de samenwerking tussen cyberbeveiligingsgemeenschappen in de EU te versterken, waar de Commissie nadere onderbouwing moet bieden voordat het kabinet er een volledig oordeel over kan vellen.
Lees hier de volledige beoordeling van het kabinet
