Op 22 november 2022 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: het Hof) besloten dat de toegang tot UBO-register voor elk lid van de bevolking in strijd was met het recht op eerbiediging van het privéleven en het recht op bescherming van persoonsgegevens. Op 20 januari heeft de Minister van Financiën naar aanleiding van deze uitspraak een brief gestuurd aan de Tweede Kamer. In deze brief staat een analyse van bovengenoemde uitspraak en worden de gevolgen voor de toegankelijkheid van het UBO-register besproken.
De verplichting voor lidstaten om de Ultimate Beneficial Owners (UBO’s) van vennootschappen op te nemen in een register volgt uit de vierde Europese anti-witwasrichtlijn (AMLD4). Uit artikel 30 lid 5 van deze richtlijn volgde dat er drie groepen toegang moesten hebben tot het UBO-register. Deze groepen waren:
bevoegde autoriteiten en Financial Intelligence Units;
meldingsplichtige instellingen; en
personen en organisaties die een legitiem belang kunnen aantonen.
In 2018 volgde de vijfde anti-witwasrichtlijn (AMLD5). Deze richtlijn bracht een wijziging in de derde groep die hierboven is genoemd. De derde categorie werd vervangen door ‘elk lid van de bevolking’. In de richtlijn werd niet langer de eis gesteld van een legitiem belang.
De uitspraak van het Hof trekt nu een streep door deze aanpassing. Het Hof stelt dat de toegang voor elk lid van de bevolking tot het UBO-register ongeldig is, aangezien het in strijd is met het recht op eerbiediging van het privéleven en het recht op bescherming van persoonsgegevens, zoals opgenomen in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. Het Hof stelt daarom dat er moet worden teruggevallen op de vierde anti-witwasrichtlijn. Personen en organisaties die informatie in willen zien uit het UBO-register moeten hierdoor kunnen aantonen dat zij een legitiem belang hebben.
Alhoewel de Europese anti-witwasrichtlijn(en) minimumharmonisatie betreft, stelt Minister Kaag dat er vanuit het oogpunt van het voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering onvoldoende aanknopingspunten zijn om verderstrekkende maatregelen aan te houden dan de Europese Unie voorstelt. Voor Nederland betekent dit dat er een wijziging moet komen in de Handelsregisterwet 2007. Deze wet bepaalt nu nog dat het UBO-register door iedereen kan worden ingezien en zal dus naar alle waarschijnlijkheid gaan veranderen naar ‘alle personen en organisaties die een legitiem belang kunnen aantonen’. Welke personen en groepen hieronder vallen, is op dit moment nog niet bekend. De bevoegdheid tot het inzien van het UBO-register voor bevoegde autoriteiten, Financial Intelligence Units en meldingsplichtige instellingen blijft onveranderd en Minister Kaag bevestigt in haar brief dat voor deze groepen de toegang zo snel mogelijk zal worden hersteld.
Hoe de wetswijziging precies wordt vormgegeven is op dit moment onduidelijk. Er wordt gedacht aan een lijst met objectieve indicatoren die kan worden gebruikt om te bepalen of er sprake is van een legitiem belang. Echter, niet uitgesloten is dat in sommige gevallen een individuele beoordeling gemaakt zal moeten worden.
Hoewel er tot 1 februari 2023 niet op wordt gehandhaafd, benadrukt Minister Kaag dat de registratieplicht nog steeds van kracht is. Mocht u vragen hebben over het UBO-register, of heeft u hulp nodig bij de inschrijving van de UBO bij de Kamer van Koophandel, neem dan contact met ons op. Wij helpen u graag.
